قیمت نسبی

قیمت نسبی عبارت است از قیمت یک کالا یا خدمت بر اساس قیمت کالا یا خدمت دیگر؛ یعنی نسبت قیمت دو کالا. یک قیمت نسبی ممکن است بر حسب نسبت بین قیمت دو کالا یا نسبت بین قیمت یک کالا و قیمت یک سبد از کالاها ( میانگین وزنی قیمت سایر کالاهای موجود در بازار ) بیان شود. قیمت نسبی یک هزینه فرصت است. اقتصاد خرد مطالعه چگونگی واکنش کارگزاران اقتصادی به تغییر قیمت های نسبی و چگونگی تأثیر گرفتن قیمت های نسبی از رفتار کارگزاران اقتصادی است.
در معادله تقاضا Q=f ( P ) ( که در آن Q تعداد واحدهای کالا یا خدمات مورد تقاضا است ) ، P قیمت نسبی کالا یا خدمت است، نه قیمت اسمی آن. این تغییر در قیمت نسبی است که باعث تغییر در مقدار تقاضا می شود. برای مثال، اگر همه قیمت ها ۱۰ درصد افزایش یابند، هیچ تغییری در قیمت های نسبی ایجاد نمی شود؛ بنابراین اگر درآمد اسمی مصرف کنندگان نیز ۱۰٪ افزایش یابد اما درآمد واقعی بی تغییر بماند، آنگاه تقاضا برای هیچ کالا یا خدمتی تغییر نمی کند. اما اگر قیمت یک کالای مشخص به اندازه مثلاً ۲٪ افزایش یابد، در حالی که قیمت کالاها و خدمات دیگر به اندازه ای پایین رود که سطح کلی قیمت ها بدون تغییر بماند، در اینصورت قیمت نسبی آن کالای خاص افزایش یافته؛ در حالی که قدرت خرید بدون تغییر مانده است؛ بنابراین مقدار تقاضای آن کالا کاهش می یابد.
در تفسیر گرافیکی نظریه انتخاب مصرف کننده، همان طور که در نمودار مشاهده می شود، مقدار بهینه تقاضای دو کالا برای مصرف کننده، از نقطه تماس منحنی بی تفاوتی ( انحنادار ) و قید بودجه ( یک خط مستقیم ) به دست می آید. این نمودار قید بودجه اولیه BC1 و مقدار بهینه در نقطه مماس A را و همچنین قید بودجه جدید پس از کاهش قیمت مطلق Y ( کالایی که مقدار آن به صورت افقی نشان داده شده است ) و در نتیجه مقدار بهینه منتج از نقطه مماس C را نشان می دهد. در هر مورد مقدار مطلق شیب خط قید بودجه، برابر است با نسبت قیمت کالای Y به قیمت کالای X - یعنی قیمت نسبی کالای Y بر اساس X.
غالباً تورم باعث می شود که کارگزاران اقتصادی به سختی بتوانند افزایش قیمتی را که ناشی از تغییر قیمت نسبی یک کالا است را فوراً از تغییرات قیمتی که به دلیل تورم عمومی قیمت هاست، تمیز دهند. این وضعیت می تواند به ناکارآمدی تخصیصی منجر شود و یکی از اثرات منفی تورم است.