قیام چنداول

دانشنامه اسلامی

[ویکی شیعه] قیام چِنداوُل(۱۳۵۸ ش)، اولین مبارزه مردمی در کابل برای براندازی جمهوری دموکراتیک افغانستان بود که ۲ تیر ۱۳۵۸ در منطقه شیعه نشین چنداول کابل روی داد و ساعتی بعد شکست خورد. این اقدام که با خلع سلاح ماموران پلیس آغاز شد، بخشی از یک برنامه گسترده برای اجرا در مناطق مختلف کابل بود، اما تنها در چنداول عملیاتی شد و الهام بخش اعتراضات، تظاهرات ها و قیام های فراوانی بر ضد دولت کمونیستی در افغانستان شد و کمتر از ۳ سال بعد، دولت کمونیستی فرو ریخت.
پس از کودتای ۷ اردیبهشت ۱۳۵۷ که حزب کمونیست افغانستان به رهبری نورمحمد تره کی قدرت را به دست گرفت، برای مدتی بیش از یک سال، هیچ راهپیمایی و تظاهرات مستقلی برگزار نشد.
بی توجهی دولت کمونیستی به احکام اسلامی، فساد در کادرهای حزبی و اتکا به کمک های مالی و فکری روسیه شوروی، سبب شد علمای سراسر افغانستان فتوای جهاد صادر کنند. پس از آن بود که مردم در نقاط مختلف افغانستان مانند نورستان، بدخشان، و دره صوف، دست به اعتراض و قیام های محدود زدند. قیام هرات در ۲۴ اسفند ۱۳۵۷ هم در همین شرایط روی داد و یک نقطه عطف جدی در مبارزه مردم با دولت کمونیستی بود. قیام هرات، شدت عمل دولت کمونیستی را افزایش داد. اما قیام چنداول، اولین حرکت جدی و برنامه ریزی شده برای براندازی دولت کمونیستی، در پایتخت (کابل) بود.

دانشنامه عمومی

قیام چنداول اشاره به تظاهرات مردم قزلباش در منطقه چنداول کابل علیه حکومت جمهوری دموکراتیک افغانستان به رهبری نورمحمد تره کی دارد که در روزهای ۲ و ۳ سرطان ( تیر ) ۱۳۵۸ بوقوع پیوست. تظاهرات کنندگان که در جاده میوند حضور داشتند، توسط نیروهای امنیتی به رگبار گلوله بسته شده و بسیاری از آنان کشته و زخمی شدند. حکومت در روزهای بعد، بسیاری از مردمان قزلباش کابل را به ظن حضور در این تظاهرات و قیام دستگیر و به زندان انداخت. [ ۱] بسیاری از این زندانیان در زندان کشته و مفقود شدند. مجموع کشته شدگان این قیام به همراه افرادی که در روزهای بعد دستگیر و کشته شده اند بین ۳ تا ۱۰ هزار نفر تخمین زده می شود. [ ۱] [ ۲] [ ۳] [ ۴]
از همان ابتدای کودتای ۷ ثور ۱۳۵۷ اعتراض های مردمی علیه حکومت جمهوری دموکراتیک افغانستان شکل گرفت. معترضان در شهرهای مختلف افغانستان دست به قیام علیه حکومت زدند. قیام دره صوف، قیام ۲۴ حوت، از جمله قیام هایی بود که در همان سال اول حکومت رخ داد. [ ۵] پیروی دولت از اصول کمونیستی که به عقیده مردم مخالف سنت ها و باورهای دینی و مذهبی آنان بود و عدم کفایت سران حکومت در اجرای امور کشور از جمله عواملی بود که منجر به اعتراضات مردمی علیه حکومت شد. [ ۳] [ ۵] به ادعای برخی پیش از قیام چنداول، برخی از تنظیم ها و شخصیت های اسلامی تلاش برای قیام علیه حکومت در کابل را داشتند. ۲۶ حوت ( اسفند ) ۱۳۵۷ یکی از روزهایی بود که به نام «روز عملیات» علیه حکومت در کابل تعیین شده بود. در این روز قرار بود که قیام کنندگان، فرماندهان نظامی وابسته به حکومت را خلع سلاح و نابود کرده و سپس وارد شهر شوند و حکومت را سرنگون کنند. اما به دلیل افشا شدن نقشه، این عملیات منحل شد. [ ۳] پس از آن تلاش شد در ۷ ثور ۱۳۵۸ نیز دست به اقدام بزنند که با دستگیری افراد بانفوذ این عملیات نیز منحل شد. [ ۳] تلاش های دیگری نیز پس از آن صورت گرفت اما به نتیجه ای نرسید. [ ۳] [ ۵]
قیام چنداول اول قیام برنامه ریزی شده کابل بود که در تاریخ ۲ و ۳ سرطان ( تیر ) علیه حکومت جمهوری دموکراتیک افغانستان که رهبری آن بر عهده نور محمد تره کی بود، سازمان دهی شد. [ ۱] [ ۵] در برنامه ریزی قیام چنداول، اعضای گروه های مختلف شیعه و سنی اشتراک داشتند. [ ۶] روز عملیات ۲ سرطان ( تیر ) ۱۳۵۸ تعیین شده بود و قرار بود این قیام با انفجارهای متعدد در یک زمان در تمام شهر کابل آغاز شود. [ ۳] این قیام قبل از عملی شدن افشاء می شود. در کتاب قیام چنداول دو ادعا متفاوت در خصوص افشاء این قیام مطرح شده است؛ برخی معتقد هستند که انفجار پیش از موعد یکی از این بمب ها در نزدیک پل باغ عمومی منجر به افشاء این عملیات و حضور گسترده نیروهای امنیتی در سطح شهر کابل شد و دولت تمامی راه های مهم را در نقاط مختلف شهر مسدود ساخت. [ ۳] و برخی دیگر ادعا دارند که قیام، شب قبل از عملیات افشاء شده بود و تمامی گروه ها بجز مردم چنداول از لغو قیام آگاهی داشتند. [ ۳] [ ۶]
عکس قیام چنداول
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلف

پیشنهاد کاربران

بپرس