قیام ابراهیمیه

[ویکی فقه] بیشتر قیامها و انقلابهای صدر اسلام برعلیه حکومتهای جائر نشات گرفته از قیام امام حسین (علیه السّلام) است. در این رابطه باید افرادی از نسل امام حسن (علیه السّلام) و امام حسین (علیه السّلام) را به عنوان عناصر برجسته در نهضتهای خونین برعلیه بنی عباس به حساب آورد. ابراهیمیه به پیروان ابراهیم بن عبدالله بن الحسن اطلاق شده است که برعلیه حکومت منصور عباسی قیام کردند. در این مقاله به معرفی این جریان سیاسی می پردازیم.
ایران و عراق به عنوان بخش مهمی از جهان اسلام، به سبب دوری از مرکز حکومت اموی (شام) محل مناسبی برای تبلیغات ضد حکومتی بود. به این ترتیب قیام حضرت زید (علیه السّلام) و یحیی بن زید (علیه السّلام) در کوفه و خراسان شکل می گیرد. بعد از شهادت حضرت زید (علیه السّلام) و فرزندش یحیی (علیه السّلام) ، خراسان پایگاه مهمی برای مخالفین بنی امیه شد. بنی عباس که سالها با حکومت بنی امیه مبارزه می کردند، خود را به نام اهل بیت (علیه السّلام) به مردم معرفی نمودند و به همین منظور مبلغان خود را به خراسان می فرستادند و از زمینه بدست آمده پس از شهادت زید (علیه السّلام) و یحیی (علیه السّلام) به نفع خود استفاده کردند. بنی عباس و مبلغین ایشان به خوبی نقش خود را در دعوت مردم برای دفاع از اهل بیت (علیه السّلام) و مقابله با بنی امیه ایفاء نمودند تا جائی که برای به ثمر نشستن اهداف خود با رهبری محمد بن عبدالله بن الحسن موافقت نمودند و با او بیعت کردند.
ابراهیم بن عبدالله بن الحسن
وی فرزند عبدالله محض از نوادگان امام حسن مجتبی (علیه السّلام) است. برادر وی به نام محمد معروف به نفس زکیه، در زمان ابومنصور خلیفه دوم عباسی در مدینه قیام نمود. محمد کسی بود که برای او از سوی مخالفین بنی امیه اجتماعی صورت گرفت و با او به عنوان مهدی امت بیعت شد. اما بعد از شکست بنی امیه و روی کار آمدن بنی عباس، محمد به حاشیه رانده شد و این مساله سبب قیام محمد برعلیه بنی عباس شد. ابراهیم نیز برای دفاع از برادر خویش و همزمان با قیام محمد بن عبدالله، در عراق دست به قیام زد.
تلاش برای بیعت
این دو برادر به کمک پدرخود معروف به عبدالله محض که بزرگ سادات حسنی بشمار می رفت، موقعیت خوبی را در میان مدعیان خلافت بدست آوردند؛ بخصوص فرزندش محمد که به لحاظ اسم و رسم و خصوصیات ظاهری، تبلیغات زیادی برای معرفی شدن او به عنوان مهدی این امت صورت گرفت و برای بیعت گرفتن از مردم با او تلاش گسترده ای صورت پذیرفت. ابومسلم خراسانی بعد از مرگ ابراهیم عباسی نامه ای به امام صادق (علیه السّلام) و عبدالله بن الحسن داد و هر یک را به خلافت دعوت نمود، اما امام صادق (علیه السّلام) نامه وی را آتش زد و فرمود همین، جواب نامه است. عبدالله بن الحسن خود را عاجز از پذیرفتن دعوت ابومسلم دانست ولی فرزندش محمد را برای این کار مناسب دانست و مقدمات بیعت با او را فراهم نمود. او حتی امام صادق (علیه السّلام) را برای بیعت با خویش دعوت می کرد و همچنین بعد از عدم پذیرش امام (علیه السّلام) آن حضرت را تحت فشار و اذیت قرار دارد تا شاید بتواند با توسل به زور از حمایت امام برخوردار شود اما امام صادق (علیه السّلام) تحت تاثیر آزار و اذیت محمد بن عبدالله قرار نگرفت و به وی سرانجام قیامش را گوشزد نمود که چیزی جز کشته شدن نیست. امام باقر (علیه السّلام) و امام صادق (علیه السّلام) بارها خبر کشته شدن و بی نتیجه بودن قیام محمد بن عبدالله بن الحسن را تذکر داده بودند ولی بیعتهای او با یارانش که از گروهها و فرق مختلفی چون زیدیه و معتزله و مغیریه و منصوریه تشکیل می شدند، او را در اول رجب سال ۱۴۵ هـ ق در مسیر قیام قرار داد. ابی غیلان به فضیل بن یسار از شاگردان امام صادق (علیه السّلام) خبر قیام محمد و ابراهیم را داد. فضیل از بی اعتباری این قیام خبر داد و از طرف امام صادق (علیه السّلام) کشته شدن آن دو را اعلام نمود.
قیام محمد بن عبدالله و تبعیت ابراهیم
...