قیاس علامت

[ویکی فقه] قیاس علامت، به معنای قیاس ضمیر با ویژگیِ علامت بودن اوسط نسبت به حصول اکبر برای اصغر است.
قیاس علامت، نوعی قیاس ضمیر است که حد وسط در آن، علامت حصول اکبر در اصغر می باشد. در یک کاربرد، قیاس ضمیری که دارای این ویژگی باشد، در هیات هر یک از اَشکال قیاس که قرار گیرد، قیاس علامت نامیده می شود. اما در کاربردی دیگر، اگر به هیات شکل اول باشد، "قیاس دلیل" نامیده می شود و وقتی در هیات سایر اَشکال باشد قیاس علامت نام می گیرد. مثال شکل اول: "این زن شیر دارد، پس وضع حمل کرده است" (کبرای محذوف: هر زن که شیر دارد وضع حمل کرده است). مثال شکل دوم: "این زن زرد روی است، پس آبستن است" (کبرای محذوف: هر آبستن زرد روی است). مثال شکل سوم: "شجاعان ظالم هستند، چون حجاج شجاع و ظالم بود" (شکل منطقی قیاس: حجاج شجاع است، و حجاج ظالم است).
مقایسه بین اشکال
از این قیاسات آن چه بر هیات شکل اول است مطرود می باشد به خلاف شکل دوم و سوم؛ چون که اوسط در آن چه بر هیات شکل دوم باشد عام تر از هر دو طرف است و در آن چه بر هیات شکل سوم باشد خاص تر. و به همین سبب اگر مثلاً کبرای شکل دوم را عکس کنند کاذب خواهد بود، چنان که در مثال مذکور، آبستن زرد روی است، اما لازم نیست که هر زرد روی آبستن باشد. همان طور که به خود این قیاس، "علامت" می گویند گاهی به حد اوسط به تنهایی هم "علامت" می گویند.
مستندات مقاله
در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است: • خوانساری، محمد، فرهنگ اصطلاحات منطقی.• مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد.• ابن سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق).• شهاب الدین سهروردی، یحیی بن حبش، منطق التلویحات.• ابوالبرکات ابن ملکا، هبه الله بن علی، الکتاب المعتبر فی الحکمة.• ابن سینا، حسین بن عبدالله، النجاة.
...