قیاس استثنائی منفصل ذات جزئین

[ویکی فقه] قیاس استثنائی منفصل ذات جزئین، به معنای قیاس استثنائی منفصل دارای دو جزء است.
هرگاه در قیاس استثنائی منفصل، قضیه منفصله ای که مقدمه اول قیاس را تشکیل می دهد دارای دو جزء باشد آن قیاس را "قیاس استثنائی منفصل ذات جزئین" می نامند.
صور انتاج
در این قیاس، اگر قضیه شرطیه مذکور، منفصله حقیقیه باشد، استثنای عین هر یک از طرفین، نقیض طرف دیگر را نتیجه می دهد، و استثنای نقیض یکی از دو طرف، عین طرف دیگر را نتیجه می دهد. مانند: "عدد یا زوج است یا فرد، و لیکن زوج است، پس فرد نیست. یا: لیکن فرد است، پس زوج نیست".و اگر قضیه شرطیه مذکور، منفصله مانعةالجمع باشد استثنای عین هر یک از طرفین، نقیض طرف دیگر را نتیجه می دهد، ولی استثنای نقیض یکی از دو طرف، عین طرف دیگر را نتیجه نمی دهد.و اگر قضیه شرطیه مذکور، منفصله مانعةالخلوّ باشد استثنای نقیض هر یک از طرفین، عین طرف دیگر را نتیجه می دهد، ولی استثنای عین یکی از دو طرف، نقیض طرف دیگر را نتیجه نمی دهد.
قیاس استثنائی منفصل کثیر الاجزاء
هرگاه در قیاس استثنائی منفصل، قضیه منفصله ای که مقدمه اول قیاس را تشکیل می دهد دارای سه جزء یا بیش تر باشد آن قیاس را "قیاس استثنائی منفصل کثیر الاجزاء" می گویند. مثل: "کلمه یا اسم است یا فعل و یا حرف".در این گونه قیاس ها، نتیجه حاصل از استثنای عین یکی از اطراف، حملیه هایی سلبی به تعداد بقیه اجزاء است. مثلاً اگر گفتیم: "لکن این کلمه، اسم است" نتیجه می دهد: "پس حرف نیست و فعل نیست". و نتیجه حاصل از استثنای نقیض یکی از اجزاء، یک منفصله دارای چند طرف (به تعداد بقیه اجزاء) است. مثلاً اگر گفتیم: "لکن این کلمه، اسم نیست" نتیجه می دهد: "پس یا فعل است یا حرف".
مستندات مقاله
...