قوس حلقی

قوس های حلقی یا کمان های گلوگاهی ( به انگلیسی: Pharyngeal arch ) ساختارهای بارزی هستند که در نخستین مراحل رشد مهره داران پدید می آیند و پیش ساز بسیاری از ساختارها در مهره داران می باشند. قوس حلقی به شکل کمان آبششی در ماهی ها نیز وجود دارد. در رویان انسان، کمان های گلوگاهی نخستین بار در هفته چهارم رویان زایی انسان ( به انگلیسی: Human embryogenesis ) به شکل بیرون زدگیهای میان پوست ای در دو طرف حلق پدید می آیند. رگهای مربوط به کمان های گلوگاهی، قوس های آئورتی ( به انگلیسی: Aortic arches ) نامیده می شوند که در ماهی ها ارتباطی مستقیم با خونرسانی در آبشش ها دارند.
در مهره داران کمان های گلوگاهی از هر ۳ نوع لایه رویانی ( به انگلیسی: Germ layers ) تشکیل می شوند. ستیغ عصبی وارد این کمان های گلوگاهی شده و سبب پدید آمدن اجزای اصلی ساختاری جمجمه و اسکلت صورت، مانند غضروف و استخوان می شوند. نخستین و پیشین ترین قوس حلقی تبدیل به استخوان آرواره انسان می شود و دومین قوس حلقی تبدیل به استخوان لامی و تکیه گاهی برای آرواره می گردد. در ماهی ها دیگر کمان های گلوگاهی پسین تبدیل به اسکلت آبششی می گردند که از آبشش ها حمایت و حفاظت می کنند. در چهاراندامان کمان های گلوگاهی پیشین تبدیل به بخش هایی از گوش، لوزه ها و تیموس می شوند. بر اساس تحقیقات ژن های هوکس ( به انگلیسی: Hox gene ) و دیگر ژن های تکاملی همچون ژن های دی ال اکس ( به انگلیسی: DLX gene family ) تأثیرات مهمی بر جایگیری و الگوبندی کمان های گلوگاهی در محورهای پیشین/پسین و پشتین/شکمی دارند. برخی ماهی ها دارای یک آرواره دیگر در حلقشان به نام آرواره حلقی می باشند که توسط عوامل ژنتیکی مشابه با عوامل مسئول شکلگیری آرواره دهانی ایجاد می شوند. در کل در رویان انسان ۶ کمان گلوگاهی وجود دارد که کمان ۱ از همه نزدیکتر به سر می باشد و کمان ۵ تنها به صورت گذرا وجود دارد و هر یک از این کمان ها دارای سرخرگ، عصب و ماهیچه مخصوص خود می باشد.