سلسلهٔ ساسانیان آخرین حکومت پیش از اسلام ایرانی است. این دودمان کار خود را در شهر استخر واقع در نزدیکی تخت جمشید پایتخت پارس آغاز کرد. اردشیر بابکان در نبردی آخرین پادشاه پارتی، یعنی اردوان پنجم را در سال ۲۲۴ میلادی شکست داد و این سلسله را بنیاد نهاد. ساسانیان برخلاف شاهنشاهی اشکانی، که به صورت ملوک الطوایفی اداره می شد، نیرویی پر قدرت و مرکزی را بنیانگذاری کردندو به این ترتیب توانستند حکومت اشرافی و سرکش را کنترل کنند و با تنظیم یک برنامه و سازمان اداری کارآمد در امر آبیاری و شهرسازی، معماری و صنعتی کردن کشور در یک مقیاس بزرگ، توجه دنیای آنروز غرب را به سوی خود جلب نمایند و حتی با شکست امپراتوری روم اهمیت سیاسی حکومت خود را در شرق و غرب گسترش دهند. [ ۱]
آثار و بقایای ویرانه های بزرگ شهرهای این زمان و وسعت و پراکندگی نقوش برجسته در سینه کوه ها و حجاری های فراوانی که از آن ها به جای مانده است، نمودار توجه در گسترش و ایجاد شهرها، به ویژه ارتباط جاده ایست و موید آن کاروانسراها و پل هایی است که به جای مانده و نیز سایر صنایع و ارتباط با کشورهای دور و همسایه همگی نشانهٔ تمرکز قدرت و ثبات سیاسی و اجتماعی و اقتصادی این سلسله است. [ ۲]
معماری ساسانی صرفاً معماری کاخ ها نیست، بلکه معماری خانه های مردم و از همه مهم تر معماری آتشگاه ها و معابد و بعضی بناهای یادمانی، کاروانسراها، قلعه ها را شامل می گردد. آتشگاه ها و معابد پس از کاخ ها بیشترین آثار معماری به جای مانده از دوران ساسانی هستند؛ ولیکن اهمیت و ویژگی معماری کاخها طوری است که بررسی و مطالعهٔ آن ها در صدر قرار گیرد؛ بنابراین به معرفی کاخهای این دره می پردازیم.
• قلعه دختر فیروزآباد :این دژ یک فلات کوهستانی را اشغال کرده که از سه طرف بوسیلهٔ تنگه احاطه شده و مساحت آن بیش از نیم کیلومتر مربع است و وسعت آن به حدی است که یک لشکر را در خود جای می دهد. قلعه داخلی دارای باروهای خوش ساختی است که احتمالاً جهت پادگان بوده است و دو حلقه چاه در کوه تا سطح کف رودخانه کنده شده و در دیوار دفاعی از بالای کوه تا ساحل رودخانه کشیده شده است. به این طریق نظارت کامل بر جادهٔ قدیمی تأمین گردیده بود. بخش اصلی کاخ خود شاهکاری از جسارت فنی است و از نظر روانی بنای خوب و حساب شده ای را ارائه می دهد. تالار اصلی گنبددارش با اتاق هایی به صورت عظیم مدوری در آمده که بر فراز بلندترین نقطه رشته کوه و در داخل خط دفاعی قلعه قرار گرفته برای هر کس که از تنگه به سوی شهر می رودمنظره ای پر هیبت یا تحسین آمیز دارد. داخل کاخ در سه سطح متوالی تنظیم گردیده، که با برج پلکانی شبیه به منار واقع در شهر فیروزآباد، ولی کوچکتر از آن با هم ارتباط دارند. در پایین ترین سطح اتاقهای نگهبانان و آب انبار است، حیاطی با تالارهای بزرگ در طبقهٔ دوم قرار دارد. بنای شاهی با ایوان و تالار گنبددار بر روی سطح سوم است. [ ۳]
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفآثار و بقایای ویرانه های بزرگ شهرهای این زمان و وسعت و پراکندگی نقوش برجسته در سینه کوه ها و حجاری های فراوانی که از آن ها به جای مانده است، نمودار توجه در گسترش و ایجاد شهرها، به ویژه ارتباط جاده ایست و موید آن کاروانسراها و پل هایی است که به جای مانده و نیز سایر صنایع و ارتباط با کشورهای دور و همسایه همگی نشانهٔ تمرکز قدرت و ثبات سیاسی و اجتماعی و اقتصادی این سلسله است. [ ۲]
معماری ساسانی صرفاً معماری کاخ ها نیست، بلکه معماری خانه های مردم و از همه مهم تر معماری آتشگاه ها و معابد و بعضی بناهای یادمانی، کاروانسراها، قلعه ها را شامل می گردد. آتشگاه ها و معابد پس از کاخ ها بیشترین آثار معماری به جای مانده از دوران ساسانی هستند؛ ولیکن اهمیت و ویژگی معماری کاخها طوری است که بررسی و مطالعهٔ آن ها در صدر قرار گیرد؛ بنابراین به معرفی کاخهای این دره می پردازیم.
• قلعه دختر فیروزآباد :این دژ یک فلات کوهستانی را اشغال کرده که از سه طرف بوسیلهٔ تنگه احاطه شده و مساحت آن بیش از نیم کیلومتر مربع است و وسعت آن به حدی است که یک لشکر را در خود جای می دهد. قلعه داخلی دارای باروهای خوش ساختی است که احتمالاً جهت پادگان بوده است و دو حلقه چاه در کوه تا سطح کف رودخانه کنده شده و در دیوار دفاعی از بالای کوه تا ساحل رودخانه کشیده شده است. به این طریق نظارت کامل بر جادهٔ قدیمی تأمین گردیده بود. بخش اصلی کاخ خود شاهکاری از جسارت فنی است و از نظر روانی بنای خوب و حساب شده ای را ارائه می دهد. تالار اصلی گنبددارش با اتاق هایی به صورت عظیم مدوری در آمده که بر فراز بلندترین نقطه رشته کوه و در داخل خط دفاعی قلعه قرار گرفته برای هر کس که از تنگه به سوی شهر می رودمنظره ای پر هیبت یا تحسین آمیز دارد. داخل کاخ در سه سطح متوالی تنظیم گردیده، که با برج پلکانی شبیه به منار واقع در شهر فیروزآباد، ولی کوچکتر از آن با هم ارتباط دارند. در پایین ترین سطح اتاقهای نگهبانان و آب انبار است، حیاطی با تالارهای بزرگ در طبقهٔ دوم قرار دارد. بنای شاهی با ایوان و تالار گنبددار بر روی سطح سوم است. [ ۳]
