قلع اندود کردن ( به انگلیسی: Tinning ) فرایندی است که بر روی فولاد یا آهن کارشده لایه نازکی از قلع پوشیده می شود، محصول نهایی بدست آمده از این فرایند ورق قلع اندود می باشد. این ورق اغلب برای جلوگیری از زنگ زدگی استفاده می شود.
قلع یک فلز براق سفید نقره ای رنگ است که در درجه حرارت معمولی در مقابل آب و هوا مقاوم است و اسیدها و بازهای ضعیف نمی توانند به راحتی روی آن اثر بگذارند اما اسیدها و بازهای قوی به راحتی روی آن اثر می گذارند. قلع در آب حاوی کربنات ها، با سرعت کمی خورده می شود و خوردگی قلع در خاک شدیداً کم است. [ ۱] این فلز به راحتی لحیم پذیر است به همین دلیل در صنعت برق به کار برده می شود و با مقابل مواد غذایی و اتمسفر واکنش نمی دهدو این فلز سمی نیست و به همین دلیل کاربرد زیادی در پوشش قطعات صنعتی مواد غذایی دارد. [ ۲]
اولین و گسترده ترین کاربرد ورق های قلع اندود تولید قوطی های کنسرو می باشد. در گذشته این ورق ها برای گلدان، سینی ها و … مورد استفاده قرار می گرفت. این ورق ها بر اساس روش الکترولیت اسیدی با محلول فرواستان تولید می شود. دراین روش ورق پس از عبور از حوضچه های شستشوی الکترولیتی و شستشو با آب و عبور از حوضچه های اسید شویی الکترولیتی و شستشو با آب ( طی دو مرحله ) وارد حوضچه های محتوی محلول الکترولیت شده و طی پنج مرحله در حالی که شمش خالص قلع به عنوان آند و ورق به عنوان کاتد عمل می کند، به روش الکترولیتی هر دو سطح ورق قلع اندود می گردد. پس از انجام عملیات پوشش دهی قلع، ورق با عبور از کوره ای به نام مافل تا درجه حرارت بالای نقطه ذوب قلع گرم گردیده و سپس در حوضچه ای سریعاً سرد می گردد. پس از این مرحله ورق قلع اندود بعلت جلوگیری از اکسیداسیون سطحی وارد عملیات شیمیایی ( رسوب دادن لایه ای از کروم ) گردیده و و پس از طی عملیات خنک سازی و بازسازی های کنترل کیفی، بسته بندی گردیده و به بازار مورد مصرف خود که صنایع بسته بندی است روانه می گردد.
قلع به روش های مختلفی مورد استفاده قرار می گیرد که یکی از آن روشها، آبکاری الکتریکی قلع روی فلزات مختلف است. در آبکاری الکتریکی، از طریق جریان برق لایه نازکی از قلع روی سطح فلز یا آلیاژ رسوب داده می شود. این روش از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه است زیرا فلزات و آلیاژهای مورد استفاده به عنوان زیرلایه و همچنین تجهیزات دیگری که در فرایند آبکاری مصرف می شوند، ارزان هستند. آبکاری الکتریکی از نظر نوع جریان به دو دسته جریان مستقیم و پالسی تقسیم می شود. در فرایند آبکاری جریان پالسی بر خلاف جریان مستقیم فرصتی فراهم می گردد تا بتوان با تغییر ولتاژ یا جریان، نتایجی متفاوت به دست می توان به ساختارهای رگه ای، چگالی سطحی بیشتر و مقاومت الکتریکی کم تر، آورد. در بعضی از فلزات با روش آبکاری پالسی ۵۰٪ کاهش می یابد. این ویژگی ها، موجب ایجاد سطوح پوشش مطلوب رسید. به علاوه، زمان مورد نیاز برای فرایند آبکاری تا تری از طریق روش پالسی شده و در نتیجه کاربرد این روش به خصوص در صنعت الکترونیک ازدیاد پیدا کرده است. از دیدگاه صنعت، روش پالسی در آبکاری بیشتر فلزات، محصولی سخت تر و سطحی مقاوم تر ایجاد می کند. [ ۳]
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفقلع یک فلز براق سفید نقره ای رنگ است که در درجه حرارت معمولی در مقابل آب و هوا مقاوم است و اسیدها و بازهای ضعیف نمی توانند به راحتی روی آن اثر بگذارند اما اسیدها و بازهای قوی به راحتی روی آن اثر می گذارند. قلع در آب حاوی کربنات ها، با سرعت کمی خورده می شود و خوردگی قلع در خاک شدیداً کم است. [ ۱] این فلز به راحتی لحیم پذیر است به همین دلیل در صنعت برق به کار برده می شود و با مقابل مواد غذایی و اتمسفر واکنش نمی دهدو این فلز سمی نیست و به همین دلیل کاربرد زیادی در پوشش قطعات صنعتی مواد غذایی دارد. [ ۲]
اولین و گسترده ترین کاربرد ورق های قلع اندود تولید قوطی های کنسرو می باشد. در گذشته این ورق ها برای گلدان، سینی ها و … مورد استفاده قرار می گرفت. این ورق ها بر اساس روش الکترولیت اسیدی با محلول فرواستان تولید می شود. دراین روش ورق پس از عبور از حوضچه های شستشوی الکترولیتی و شستشو با آب و عبور از حوضچه های اسید شویی الکترولیتی و شستشو با آب ( طی دو مرحله ) وارد حوضچه های محتوی محلول الکترولیت شده و طی پنج مرحله در حالی که شمش خالص قلع به عنوان آند و ورق به عنوان کاتد عمل می کند، به روش الکترولیتی هر دو سطح ورق قلع اندود می گردد. پس از انجام عملیات پوشش دهی قلع، ورق با عبور از کوره ای به نام مافل تا درجه حرارت بالای نقطه ذوب قلع گرم گردیده و سپس در حوضچه ای سریعاً سرد می گردد. پس از این مرحله ورق قلع اندود بعلت جلوگیری از اکسیداسیون سطحی وارد عملیات شیمیایی ( رسوب دادن لایه ای از کروم ) گردیده و و پس از طی عملیات خنک سازی و بازسازی های کنترل کیفی، بسته بندی گردیده و به بازار مورد مصرف خود که صنایع بسته بندی است روانه می گردد.
قلع به روش های مختلفی مورد استفاده قرار می گیرد که یکی از آن روشها، آبکاری الکتریکی قلع روی فلزات مختلف است. در آبکاری الکتریکی، از طریق جریان برق لایه نازکی از قلع روی سطح فلز یا آلیاژ رسوب داده می شود. این روش از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه است زیرا فلزات و آلیاژهای مورد استفاده به عنوان زیرلایه و همچنین تجهیزات دیگری که در فرایند آبکاری مصرف می شوند، ارزان هستند. آبکاری الکتریکی از نظر نوع جریان به دو دسته جریان مستقیم و پالسی تقسیم می شود. در فرایند آبکاری جریان پالسی بر خلاف جریان مستقیم فرصتی فراهم می گردد تا بتوان با تغییر ولتاژ یا جریان، نتایجی متفاوت به دست می توان به ساختارهای رگه ای، چگالی سطحی بیشتر و مقاومت الکتریکی کم تر، آورد. در بعضی از فلزات با روش آبکاری پالسی ۵۰٪ کاهش می یابد. این ویژگی ها، موجب ایجاد سطوح پوشش مطلوب رسید. به علاوه، زمان مورد نیاز برای فرایند آبکاری تا تری از طریق روش پالسی شده و در نتیجه کاربرد این روش به خصوص در صنعت الکترونیک ازدیاد پیدا کرده است. از دیدگاه صنعت، روش پالسی در آبکاری بیشتر فلزات، محصولی سخت تر و سطحی مقاوم تر ایجاد می کند. [ ۳]
wiki: قلع اندود کردن