قطب الدین برهانپوری

[ویکی فقه] بُرهانپوری، قطب الدین سلیمانجی، مورخ اسماعیلی، و از پیروان و سپس از رهبران دعوتِ دسته داودی، از شاخه مُستَعلَویه ـ طَیّبه فرقه اسماعیلیه بود.
در اواسط سده دوازدهم به دنیا آمد، ساکن هند بود و در آخر شوال ۱۲۴۱، در شهر پونه درگذشت. او از علمای داودیِ اسماعیلیانِ طیبّی در هند، مشهور به بُهره (یا بُحره)، بود. در ۱۲۱۴، چهل و سومین «داعی مطلق» داودی، عبدعلی سیف الدین (متوفی ۱۲۳۲)، او را به مقام مهمی در سلسله مراتب دعوت اسماعیلیان طیبّی ـ داودی منصوب گرداند.
تألیف برهانپوری
شهرت برهانپوری بیش تر به علت تألیف کتاب منتزع الاخبار فی اخبار الدعاة الاخیار در تاریخ اسماعیلیه است. یکی از دلایل اهمیت این کتاب این است که در آن مؤلفی اسماعیلی درباره این فرقه سخن گفته است. منتزع... در دوجلد و در ۱۲۳۱ تألیف شده و جلد اول، شامل مطالبی است درباره تاریخ زمان پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه وآله وسلّم و امام علی علیه السّلام و سپس تاریخ اسماعیلیه در دور کشف و امامت بیست و یک تنی که اسماعیلیان، مستعلوی طیّبی می شناسند. وقایع این دوره با قتل آمر بِاَحکام اللّه (۵۲۴)، دهمین خلیفه فاطمی مصر و بیستمین امام مستعلوی، و سپس غیبت فرزند او، الطیّب، پایان می یابد. جلد دوم اختصاص دارد به شرح تاریخ اسماعیلیان طیّبی در دوره ستر (غیبت)، و ادامه دعوت طیّبی به رهبری داعیان مطلق از ۵۲۴ تا انقسام طیبیّه به دسته های سلیمانی و داودی در ۹۹۹، و سپس تاریخ داعیان داودی از زمان داود برهان الدین (متوفی ۱۰۲۱ تا ۱۲۳۱). در آخر مجلد دوم، برهانپوری در ضمیمه ای، ذکر وقایع تاریخ خود را تا ۱۲۴۰، در زمان چهل و پنجمین داعی مطلق داودی، طیّب زین الدین (متوفی ۱۲۵۲)، ادامه داده است. در جلد دوم مطالبی درباره دعوت و زندگی داعیان داودی در هند نیز آمده است. این کتاب هنوز به چاپ نرسیده است، اما دست نوشته های کامل آن در مجموعه های خصوصی در هند و پاکستان و در بعضی از کتابخانه های دانشگاهی، مانند کتابخانه دانشگاه بمبئی، یافت می شود.