[ویکی فقه] بَکْرِ بْن ِ وائل ، قبیله ای بزرگ ، پر شاخه و جنگاور از عرب عدنانی که نسب آنان را به ربیعه ، و از طریق آن به عدنان بن ادد بن اسماعیل ، فرزند ابراهیم پیامبر (علیه السّلام) می رسانند.
چون زبان ابراهیم (علیه السّلام) عبرانی یا سریانی بود، بکر بن وائل را در گروه قبایل منسوب به او، عرب متعرب یا مستعرب هم گفته اند. از بکر بن وائل ، بطن های متعدد پدید آمد که از آن میان می توان به بنی یَشْکُر بن بکر، بنی غُبَر بن غنم ، بنی عجل ، بنی حنیفه ، بنی شیبان و بنی ذهل اشاره کرد.
جایگاه جغرافیایی
بکر بن وائل و شاخه های آن در قلمرو پهناوری ، از شام در شمال ، تا قلب عربستان و بحرین و عراق در جنوب ، زندگی و حرکت می کرده اند.پیدا کردن تاریخ و جایگاه نخستین ِ قبیله دشوار، اما دانسته است که ربیعه که بکر بن وائل از دل آن بیرون آمده ، در همان قلمرو یاد شده پراکنده بوده اند. از این رو، دیار بکر - که از یمامه تا بحرین و از پیرامون سواد عراق به سوی شمال در مسیر دجله ، تا نصیبین و حصن کیفا و آمِد و میافارقین گستره داشت - دیار ربیعه نیز خوانده می شد. نام شهر تکریت را نیز برگرفته از نام تکریت ، خواهر بکر بن وائل دانسته اند. رشد جمعیت و پیدایی شاخه های جدید در قبیله بکر بن وائل ، همانند دیگر قبیله ها، نیز ویژگی های اقلیمی به ویژه دشواری یکجانشینی در حجاز، از جمله عامل های مهم حرکت قبیله و بی شک از جنوب به شمال بوده است . بخشی از ساکنان شهر حیره - نزدیک کوفه - مرکز حکومت شاهان لخمی ، دست نشانده شاهنشاهان ساسانی را، حتی بسیار پیش تر از حکومت لخمی ها، به احتمال زیاد افراد بکر بن وائل تشکیل می دادند که از آنان با عنوان عرب عدنانی بادیه و ربیعه یاد شده است . آنان همچنین پیش از ظهور اسلام در بحرین که زیر نفوذ ایران قرار داشت ، در کنار برخی دیگر قبیله ها سکنی داشتند. پس از اسلام که عرب بر سرزمین های پهناوری در شرق ایران مستولی شد، گروه هایی از بکر بن وائل را در آن ناحیه ها از جمله خراسان و سیستان می توان یافت .
بکر بن وائل پیش از ظهور اسلام
جنگ های چندگانه و درازگاه ِ بکر بن وائل با دو قبیله تغلب و تمیم ه م م ، جنگ با ایرانیان و شرکت در جنگ های عرب با ایران ، همچنین نقش ایشان در بسیاری از پدیده های مهم تاریخی پس از اسلام ، نام قبیله را در گزارش های تاریخی بلندآوازه گردانیده است .در عصر ساسانیان ، در فاصله میان مرگ هرمز ساسانی تا بلوغ و شاه شدن پسرش شاپور که شاهنشاهی گرفتار ضعف و پریشانی شده بود، مرزهای ایران از هر سو مورد هجوم و غارت قرار می گرفت . به گزارش طبری ، چون شاپور برآمد و بر اوضاع تسلط یافت ، نخست به جانب عربان شتافت و در بحرین به کشتار آنان از جمله بکر بن وائل پرداخت و آن گاه به سوی سرزمین های بکر بن وائل ، هم جوار با ایران تا نزدیک شام ، یعنی بخش بزرگی از دیار بکر یا دیار ربیعه حمله ور شد و به کشتار و ویرانی ادامه داد.وی سپس حرکت نظامی خود را با اقدامی سیاسی تکمیل کرد و برای آرام نگهداشتن عرب و نظارت بر تحرکات آنها، برخی از آنان از جمله بخشی از بکر بن وائل را به درون ایران کوچاند و با این کار قدرت قبیله جنگجو را تقسیم و تضعیف کرد.
جنگ با تغلب و تمیم
...
چون زبان ابراهیم (علیه السّلام) عبرانی یا سریانی بود، بکر بن وائل را در گروه قبایل منسوب به او، عرب متعرب یا مستعرب هم گفته اند. از بکر بن وائل ، بطن های متعدد پدید آمد که از آن میان می توان به بنی یَشْکُر بن بکر، بنی غُبَر بن غنم ، بنی عجل ، بنی حنیفه ، بنی شیبان و بنی ذهل اشاره کرد.
جایگاه جغرافیایی
بکر بن وائل و شاخه های آن در قلمرو پهناوری ، از شام در شمال ، تا قلب عربستان و بحرین و عراق در جنوب ، زندگی و حرکت می کرده اند.پیدا کردن تاریخ و جایگاه نخستین ِ قبیله دشوار، اما دانسته است که ربیعه که بکر بن وائل از دل آن بیرون آمده ، در همان قلمرو یاد شده پراکنده بوده اند. از این رو، دیار بکر - که از یمامه تا بحرین و از پیرامون سواد عراق به سوی شمال در مسیر دجله ، تا نصیبین و حصن کیفا و آمِد و میافارقین گستره داشت - دیار ربیعه نیز خوانده می شد. نام شهر تکریت را نیز برگرفته از نام تکریت ، خواهر بکر بن وائل دانسته اند. رشد جمعیت و پیدایی شاخه های جدید در قبیله بکر بن وائل ، همانند دیگر قبیله ها، نیز ویژگی های اقلیمی به ویژه دشواری یکجانشینی در حجاز، از جمله عامل های مهم حرکت قبیله و بی شک از جنوب به شمال بوده است . بخشی از ساکنان شهر حیره - نزدیک کوفه - مرکز حکومت شاهان لخمی ، دست نشانده شاهنشاهان ساسانی را، حتی بسیار پیش تر از حکومت لخمی ها، به احتمال زیاد افراد بکر بن وائل تشکیل می دادند که از آنان با عنوان عرب عدنانی بادیه و ربیعه یاد شده است . آنان همچنین پیش از ظهور اسلام در بحرین که زیر نفوذ ایران قرار داشت ، در کنار برخی دیگر قبیله ها سکنی داشتند. پس از اسلام که عرب بر سرزمین های پهناوری در شرق ایران مستولی شد، گروه هایی از بکر بن وائل را در آن ناحیه ها از جمله خراسان و سیستان می توان یافت .
بکر بن وائل پیش از ظهور اسلام
جنگ های چندگانه و درازگاه ِ بکر بن وائل با دو قبیله تغلب و تمیم ه م م ، جنگ با ایرانیان و شرکت در جنگ های عرب با ایران ، همچنین نقش ایشان در بسیاری از پدیده های مهم تاریخی پس از اسلام ، نام قبیله را در گزارش های تاریخی بلندآوازه گردانیده است .در عصر ساسانیان ، در فاصله میان مرگ هرمز ساسانی تا بلوغ و شاه شدن پسرش شاپور که شاهنشاهی گرفتار ضعف و پریشانی شده بود، مرزهای ایران از هر سو مورد هجوم و غارت قرار می گرفت . به گزارش طبری ، چون شاپور برآمد و بر اوضاع تسلط یافت ، نخست به جانب عربان شتافت و در بحرین به کشتار آنان از جمله بکر بن وائل پرداخت و آن گاه به سوی سرزمین های بکر بن وائل ، هم جوار با ایران تا نزدیک شام ، یعنی بخش بزرگی از دیار بکر یا دیار ربیعه حمله ور شد و به کشتار و ویرانی ادامه داد.وی سپس حرکت نظامی خود را با اقدامی سیاسی تکمیل کرد و برای آرام نگهداشتن عرب و نظارت بر تحرکات آنها، برخی از آنان از جمله بخشی از بکر بن وائل را به درون ایران کوچاند و با این کار قدرت قبیله جنگجو را تقسیم و تضعیف کرد.
جنگ با تغلب و تمیم
...
wikifeqh: قبیله_بکر_بن_وائل