قبرس

قِبرِس ( به یونانی: Κύπρο ) ( به انگلیسی: Cyprus ) با نام رسمی جمهوری قبرس ( به یونانی: Κυπριακή Δημοκρατία ) کشوری جزیره ای، در خاورمیانه و در شرق دریای مدیترانه است. پایتخت و بزرگ ترین شهر این کشور، نیکوزیا است. قبرس در جنوب ترکیه، غرب سوریه، جنوب شرقی یونان، شمال مصر و شمال غربی اسرائیل، لبنان و غزه قرار دارد. جزیرهٔ قبرس پس از جزایر ساردینیا و سیسیل، سومین جزیرهٔ بزرگ در دریای مدیترانه است. [ ۹] این کشور همچنین سومین جزیرهٔ پرجمعیت، در دریای مدیترانه است. [ ۱۰] [ ۱۱] جمعیت قبرس، حدود ۱/۱۷۰/۰۰۰ نفر است. [ ۱۲]
قسمت شمال این جزیره، قبرس شمالی ( بخش ترک نشین ) دارای ساکنان مسلمان و ترک زبان قبرسی می باشد و بخش جنوبی ( اروپایی ) این جزیره عموماً یونانی قبرسی ( یونانی نشین ) هستند. در قبرس هردو زبان یونانی و ترکی، زبان های رسمی هستند. یونانی ها مسیحی ارتدکس و ترک های قبرس، مسلمان سنی هستند. این جزیره به خاطر اهمیت راهبردی خود، بارها در طول تاریخ، مورد حمله و اشغال امپراتوری های گوناگون از جمله هیتی ها، آشوری ها، مصری ها، هخامنشی ها، یونانی ها، مقدونی ها، رومی ها، بیزانسی ها، عثمانی ها و اعراب قرار گرفته است. [ ۱۳]
از سال ۱۹۷۴ که ارتش ترکیه در واکنش به کودتای یونانی ها به شمال قبرس هجوم برد، جزیرهٔ قبرس به دو بخش تقسیم شد. [ ۱۴] پس از آن، بخش جنوبی قبرس که در اختیار یونانی هاست به اتحادیه اروپا پیوست اما بخش ترک نشین شمالی جدا ماند. بخش شمالی قبرس توسط دولت ترکیه به عنوان کشوری مستقل به رسمیت شناخته شده است. [ ۱۵] قبرس از نقاط گردشگرپذیر مدیترانه است و در ۱ ژانویه ۲۰۰۸ به سازمان منطقه یورو پیوست. [ ۱۶] [ ۱۷] [ ۱۸] قبرس، کشوری توسعه یافته با درآمد سرانهٔ بالا و شاخص توسعه انسانی بسیار بالاست. [ ۱۹] [ ۲۰] این کشور از سال ۱۹۶۱، به عضویت اتحادیه کشورهای مشترک المنافع درآمد و همچنین از کشورهای بنیان گذار جنبش عدم تعهد است. [ ۲۱] جمهوری قبرس از ۱ مه ۲۰۰۴، عضو اتحادیه اروپا می باشد. [ ۲۲]
قبرس در دوران باستان به خاطر معادن مس خود مشهور بود به طوری که خود واژه مس در زبان های اروپایی ( برای نمونه copper=مس در زبان انگلیسی ) از نام یونانی این جزیره یعنی ( Kypros ) Κύπρος گرفته شده است.
قبرسی ها برای اولین بار در هزاره چهارم پیش از میلاد، به ساخت ابزار مسی روی آوردند. [ ۲۳] یکی از پایه های اقتصادی امپراتوری هیتی ها ذخایر مس جزیره قبرس بود. [ ۲۴]

قِبْرِس (Cyprus)
نمایی از شهر نیکوزیا، نمایی از شهر نیکوزیا، نمایی از شهر نیکوزیا، موقعیت. جمهوری قبرس در آب های شمال شرقی دریای مدیترانه و در ۶۴کیلومتری ساحل جنوبی ترکیه قرار دارد. مساحت آن ۹,۲۵۱ کیلومتر مربع و پایتخت آن شهر نیکوزیا است.سیمای طبیعی. جزیرۀ قبرس که در دورابهای ۹۷کیلومتری ساحل غربی کشور سوریه جا دارد، از دو رشته کوه شمالی و جنوبی و یک جلگۀ درون بومی تشکیل شده است. رشته کوه های شمالی، با نام کیرِنیا که به موازات ساحل شمالی جزیره قرار دارد، سنگی است و از بریدگی ها و صخره های چندی تشکیل شده و ارتفاع بلندترین نقطۀ آن ۱,۰۱۹ متر است. رشته کوه های جنوبی یا کوه المپ، که درگذشته به کوه های تروئودوس معروف بود، با ارتفاع ۱,۹۵۱ متر بلندترین نقطۀ کشور قبرس به شمار می آید. دنبالۀ شرقی کوه های کیرنیا با نام کوه های کارپاس، شبه جزیره ای را با همین نام در شمال شرقی جزیره تشکیل می دهد و کوه پامبولوس، با ارتفاع ۳۸۳متر، بلندترین نقطۀ آن محسوب می شود. انتهای شبه جزیرۀ مزبور به دماغۀ آندرآس ختم می شود که مانند انگشتی به سوی خلیج اسکندرون واقع در ساحل ترکیه نشانه رفته است. اراضی میان رشته کوه های شمالی و جنوبی را جلگۀ عاری از درخت و تقریباً همواری با نام مِسائوریا تشکیل داده است و شهر نیکوزیا در آن قرار دارد. جلگۀ مزبور که از ساحل شرقی تا کرانه های غربی جزیره گسترده است، با دو رودخانۀ پدیاس و کاریوتی مشروب می شود. در قبرس فقط همین دو رودخانه جریان دارد که هر دو نیز فصلی اند و به خلیجک های فاماگوستا در شرق و مورفو در غرب می ریزند. چند دریاچۀ کوچک و دو شوره زار نسبتاً بزرگ نیز در این کشور وجود دارد. جزیرۀ قبرس به دو بخش تقسیم می شود: بخش یونانی نشین (جمهوری قبرس) با مساحت ۵۹۱۶ کیلومتر مربع و بخش ترک نشین با وسعت ۳,۳۳۵ کیلومتر مربع. شهرهای مهم این کشور عبارت اند از نیکوزیا (پایتخت)، فاماگوستا، لیماسول، لارناکا، پافوس، و مورفو. اقلیم قبرس مدیترانه ای است. تابستان های آن بسیار گرم و خشک و بی باران و زمستان های آن، که از مهر تا اسفند به درازا می کشد، سرد و بارانی است. میانگین دمای شهر نیکوزیا در دی ماه ۱۰ درجۀ سانتی گراد، در تیرماه۲۸.۳ درجۀ سانتی گراد، و میانگین بارندگی سالانۀ آن ۵۰۰ میلی متر است. پوشش گیاهی و جنگلی قبرس از نوع درختان کاج، سرو، و کونار است و مساحت نواحی جنگلی آن به ۱,۴۰۰ کیلومتر مربع می رسد؛ درختانی چون بلوط، زیتون خرنوب، و اوکالیپتوس به طور مصنوعی کاشته شده و درختزارهای پهناوری را به وجود آورده است. حیات وحش قبرس خیلی محدود و بیشتر به انواع پرندگان منحصر است.
اقتصاد. توسعه و رشد اقتصادی قبرس درگذشته به کمک های خارجی متکی بوده است. یورش ترکیه به قبرس در ۱۹۷۴ لطمۀ بزرگی به اقتصاد این کشور کوچک وارد کرد. بخش ترک نشین قبرس به شدت به کشاورزی و حمایت دولت ترکیه وابسته است و بخش یونانی نشین آن از نظر صنعت، به ویژه گردشگری، پیشرفت شایان توجهی داشته است. قبرس از نظر منابع زیرزمینی چندان غنی نیست و ژیپس (سنگ گچ) بنتونیت، گل ماشی، گل اوخرا، و مس معادن آن را تشکیل می دهند و تهیۀ فرآورده های غذایی، نوشابه، منسوجات و پوشاک، مصنوعات چرمی، مواد شیمیایی و پتروشیمی، تایر اتومبیل و رِزین، مصنوعات پلاستیکی و فلزی، ماشین آلات و مصنوعات چوبی و ریخته گری ازجمله فعالیت های صنعتی آن محسوب می شوند.
حکومت و سیاست. به موجب قانون اساسی ۱۹۶۰، نظام جمهوری چند حزبی با یک نهاد قانون گذاری بر کشور حاکم است و قدرت اجرایی به رئیس جمهور تفویض شده است. رئیس جمهور برای یک دورۀ پنج سالۀ تمدیدپذیر انتخاب می شود و مسئولیت انتخاب و تشکیل هیئت دولت نیز برعهدۀ اوست. مجلس نمایندگان قبرس ۸۰ عضو دارد که ۲۴ نفرشان از میان ترک های قبرس انتخاب می شوند و دورۀ نمایندگی آنان پنج سال است. (ترک ها تاکنون در انتخابات شرکت نکرده اند).مردم و تاریخ. جمعیت قبرس در حدود۸۰۴,۴۳۵ نفر است (۲۰۱۱) و تراکم نسبی آن به۸۷ نفر در کیلومتر مربع می رسد. رشد نسبی جمعیت این کشور۱.۹ درصد است و ۷۸ درصد آنان را یونانی ها تشکیل می دهند و ۶۹ درصدشان در شهرها به سر می برند. ۷۸ درصد از مردم قبرس مسیحی اند و زبان رسمی آنان یونانی و ترکی است. سابقۀ تاریخی قبرس به ۶هزار سال پیش از میلاد می رسد. اقوام حِتی، فنیقی، یونانی، آشوری، ایرانی، مصری، رومی، عرب، و ترک هر کدام روزگاری بر این سرزمین فرمانروایی داشته اند و زمانی نیز بخشی از امپراتوری بیزانس بود. این کشور از قرن ۷ تا ۱۰م در تصرف عرب ها بود و ریچارد شیردل در جنگ سوم صلیبی (۱۱۹۱م) آن را تصرف کرد. مدتی نیز در اشغال جمهوری ونیز بود و ترک های عثمانی در ۱۵۷۱ ونیزی ها را از آن جا بیرون راندند و خود بر آن حاکم شدند. انگلیسی ها در ۱۸۷۸ با ترک های عثمانی پیمان نظامی منعقد کردند و به موجب آن پایگاهی نظامی در قبرس به دست آوردند که تا ۱۹۱۴ در دست آنان باقی بود. پس از شکست ترکیۀ عثمانی در جنگ جهانی اول، انگلیسی ها بر آن سامان استیلای کامل یافتند و آن جا را رسماً ضمیمۀ امپراتوری بریتانیا کردند. این کشور در ۱۹۶۰ به استقلال رسید و برای ادارۀ خود حکومت جمهوری را برگزید و اسقف ماکاریوس، که در تبعید انگلیسیان بود، به ریاست جمهوری قبرس انتخاب شد. اختلاف میان یونانی ها و ترک های قبرس که سابقۀ آن به گذشته ها بازمی گردد در ۱۹۶۳ به اوج خود رسید و تا مرز جنگ داخلی پیش رفت؛ ترکیه برای دفاع و حمایت از ترک ها در ۱۹۷۴ به آن جا نیرو فرستاد و ناگزیر قبرس به دو بخش ترک نشین و یونانی نشین تقسیم شد. ترک های قبرس در ۱۹۸۳ جمهوری قبرس شمالی را اعلام کردند که کشورهای جهان، به جز ترکیه، به شدت با آن مخالفت کردند. تلاش های بسیاری که برای برطرف کردن بحران قبرس و نزدیک تر شدن دو قوم ترک و یونانی صورت گرفته تاکنون به نتیجه نرسیده و ترک ها از شرکت در انتخابات و پیوستن به جمهوری کنونی قبرس خودداری کرده اند.