قاعده اعراض

[ویکی فقه] اعراض در لغت به معنای روی گرداندن است و در اصطلاح فقه و حقوق به معنای روی گرداندن از چیزی است که در سلطه آدمی قرار دارد.
همان طور که گفته شد، استعمال صحیح آن «روی گردان شدن از ملک » است. از این بحث در کتب فقهی در ابواب متفرقه و به طور استطرادی سخن به میان آمده، اما به طور مستقل مطرح نشده است. نظر به اهمیت موضوع و آثار گوناگونی که در مباحث مالکیت بر آن مترتب می شود این موضوع را مورد بحث قرار می دهیم.
اقسام خروج از تسلط
خروج یک شی ء از محدودۀ تسلط یک فرد به دو صورت صورت می گیرد:
← خروج بدون رضایت
درباره اعراض باید دو مساله بررسی شود. نخست آنکه آیا همان طور که حیازت سبب پدید آمدن صفت ملکیت و مالکیت است، اعراض سبب زوال آن است و یا آنکه ملکیت پس از پدید آمدن، قابل زوال نیست و معاملات ناقله نقش تعویض ارتباط و انتساب، بین عین با صاحبان آن را دارد و ملکیت همواره محفوظ است؛ مگر در موارد خاصی نظیر وقف یا عتق. دوم اینکه عین اعراض شده چگونه و با چه شرایطی به تملک دیگری درمی آید؟در پاسخ به پرسش نخست برای پرهیز از خلط مبحث باید محدوده کلام مشخص شود. در اینجا ممکن است دو فرض تصور شود. گاه مالک از ملکیت عین مال خود اعراض می کند؛ بدین معنی که رابطۀ مالکیت خود را با آن شی ء قطع کرده، آن را رها می کند و گاه از انتفاع از مال خود صرف نظر می کند، بدون آنکه عین آن را از مالکیت خود خارج کند. بحث ما در ملکی است که مالکش مالکیت آن را رها کند و رابطۀ خود را با آن منفک سازد؛ نه آنکه با حفظ اصل ملکیت از انتفاع آن صرف نظر کند.
← تفاوت دو حالت فوق
...