[ویکی فقه] برهان الدین، قاضی احمد، شاعر و دانشمند مشرق آسیای صغیر که بترتیب به مناصب قضا، وزارت، اتابکی و سلطنت رسید.
برهان الدین، قاضی احمد، شاعر و دانشمند مشرق آسیای صغیر که بترتیب به مناصب قضا، وزارت، اتابکی و سلطنت رسید.
در ۳ رمضان ۷۴۵ در قیصریه (کایْسری /قیصری کنونی) به دنیا آمد. پدرش، شمس الدین محمد، از اخلاف طایفه سالور از اُغُزها، که در اصل در خوارزم سکونت داشتند، و سومین عضو خاندان بود که نسل اندر نسل به مقام قضا منصوب شده بودند.
برهان الدین علوم معمول زمان را نخست نزد پدر فرا گرفت و سپس برای تکمیل تحصیلات به مصر و دمشق و حلب رفت و در ۷۶۶ به زادگاه خویش بازگشت.
در ۲۱ سالگی چنان رضایت خاطر حاکم آن دیار، ا میرغیاث الدین ارتنا، را جلب کرد که او را به منصب قضا برگزید و دختر خویش را به همسری او در آورد. با این حال، برهان الدین مخفیانه در شورش بیگها، که به مرگ ارتنا انجامید، شرکت کرد (۷۶۷).
در عهد امیران نالایق خاندان ارتنا، برهان الدین به وزارت و اتابکی رسید، تا این که در ۷۸۳ خود را همراه با حقوق معمول امارت (ضرب سکه و ذکر نام خویش در خطبه نماز جمعه)، سلطان سرزمینهای تابع خاندان ارتنا خواند و در سیواس اقامت کرد.
← هجده سال امارت برهان الدین
(۱) خلیل ادهم، دول اسلامیه، استانبول ۱۹۲۸، ص ۳۸۴ـ ۳۸۸.
(۲) عزیزبن اردشیر استرابادی، بزم و رزم، بر مقدمه یازیلان محمد فؤاد کوپریلی، استانبول ۱۹۲۸.
(۳) احمد توحید، «قاضی برهان الدین احمد»، تاریخ عثمانی انجمنی مجموعه سی، ج ۵، (۱۳۳۰/ ۱۹۱۱ـ ۱۹۱۲)، ص ۱۰۶ـ۱۰۹، ۱۷۸ـ۱۸۲، ۲۳۴ـ۲۴۱، ۲۹۶ـ۳۰۷، ۳۴۷ـ۳۵۷، ج ۶، (۱۳۳۱/ ۱۹۱۲ـ۱۹۱۳)، ص ۴۰۵ـ۴۰۹، ۴۶۸ـ ۴۷۸.
(۴) محمدطاهر، عثمانلی مؤلفلری، ج ۱، استانبول ۱۳۳۳، ص ۳۹۶.
(۵) محمد فؤاد کوپریلی و شهاب الدین سلیمان، ینی عثمانلی تاریخ ادبیاتی، ج ۱، استانبول ۱۹۱۴ـ۱۹۱۳/ ۱۳۳۲، ص ۱۶۹ـ۱۷۳.
برهان الدین، قاضی احمد، شاعر و دانشمند مشرق آسیای صغیر که بترتیب به مناصب قضا، وزارت، اتابکی و سلطنت رسید.
در ۳ رمضان ۷۴۵ در قیصریه (کایْسری /قیصری کنونی) به دنیا آمد. پدرش، شمس الدین محمد، از اخلاف طایفه سالور از اُغُزها، که در اصل در خوارزم سکونت داشتند، و سومین عضو خاندان بود که نسل اندر نسل به مقام قضا منصوب شده بودند.
برهان الدین علوم معمول زمان را نخست نزد پدر فرا گرفت و سپس برای تکمیل تحصیلات به مصر و دمشق و حلب رفت و در ۷۶۶ به زادگاه خویش بازگشت.
در ۲۱ سالگی چنان رضایت خاطر حاکم آن دیار، ا میرغیاث الدین ارتنا، را جلب کرد که او را به منصب قضا برگزید و دختر خویش را به همسری او در آورد. با این حال، برهان الدین مخفیانه در شورش بیگها، که به مرگ ارتنا انجامید، شرکت کرد (۷۶۷).
در عهد امیران نالایق خاندان ارتنا، برهان الدین به وزارت و اتابکی رسید، تا این که در ۷۸۳ خود را همراه با حقوق معمول امارت (ضرب سکه و ذکر نام خویش در خطبه نماز جمعه)، سلطان سرزمینهای تابع خاندان ارتنا خواند و در سیواس اقامت کرد.
← هجده سال امارت برهان الدین
(۱) خلیل ادهم، دول اسلامیه، استانبول ۱۹۲۸، ص ۳۸۴ـ ۳۸۸.
(۲) عزیزبن اردشیر استرابادی، بزم و رزم، بر مقدمه یازیلان محمد فؤاد کوپریلی، استانبول ۱۹۲۸.
(۳) احمد توحید، «قاضی برهان الدین احمد»، تاریخ عثمانی انجمنی مجموعه سی، ج ۵، (۱۳۳۰/ ۱۹۱۱ـ ۱۹۱۲)، ص ۱۰۶ـ۱۰۹، ۱۷۸ـ۱۸۲، ۲۳۴ـ۲۴۱، ۲۹۶ـ۳۰۷، ۳۴۷ـ۳۵۷، ج ۶، (۱۳۳۱/ ۱۹۱۲ـ۱۹۱۳)، ص ۴۰۵ـ۴۰۹، ۴۶۸ـ ۴۷۸.
(۴) محمدطاهر، عثمانلی مؤلفلری، ج ۱، استانبول ۱۳۳۳، ص ۳۹۶.
(۵) محمد فؤاد کوپریلی و شهاب الدین سلیمان، ینی عثمانلی تاریخ ادبیاتی، ج ۱، استانبول ۱۹۱۴ـ۱۹۱۳/ ۱۳۳۲، ص ۱۶۹ـ۱۷۳.
wikifeqh: قاضی_احمدبن_محمد_برهان_الدین