قارص

قارص ( به ترکی استانبولی: Kars، به ارمنی: Կարս، به کردی: qares، به آذری: Qars ) شهری است در شمال شرقی ترکیه که مرکز استان قارص می باشد. شهر قارص پیش از این مرکز شهرستان سنجق از استان ارزروم بود.
شهر باستانی آنی واقع در استان قارص ترکیه در فهرست میراث جهانی سازمان علمی، فرهنگی و تربیتی سازمان ملل متحد «یونسکو» به ثبت رسیده است. [ ۱]
در سده ۱۰ میلادی ناحیه قارص تشکیل یکی از پادشاهی های ارمنی به نام پادشاهی باگراتونی را می داد.
بعدها قارص توسط سلجوقیان، در سده سیزدهم توسط مغول ها و در ۱۳۸۷ توسط تیمور لنگ اشغال شد. همچنین نبرد قارص جنگی بود از سری جنگ های صفویان و عثمانی بین سال های ۱۵۳۲ و ۱۵۵۵ میلادی که در ۲۷ اوت ۱۵۴۸ میلادی روی داد. پس از آن این شهر تا سال ۱۸۷۷ در دست عثمانیان بود. ارگی که توسط سلطان مراد سوم عثمانی ساخته شده بود توانست در برابر محاصره لشکر ایران در سال ۱۷۳۱ به فرماندهی نادر شاه و بعدها در برابر حملات روسیه دوام بیاورد.
این شهر در «نبرد قارص» در جنگ روسیه و عثمانی در ۱۸۷۷–۷۸ به شدت شکست خورد و با عقد قرارداد سن استفانو به روسیه پیوسته شد.
تا این که پس از سقوط شاهنشاهی تزار و قرارداد برست - لیتوسک در ۱۹۱۸ طی ماجراهایی خونین که باعث کوچ تعداد زیادی از اهالی این منطقه با شهرهای مجاور از جمله باکو و تبریز گردید به امپراتوری عثمانی واگذار شد. امروزه نوادگان این افراد در این شهرها به نام زادگاهشان معروف هستند! البته در اثر اشتباهی که در موقع صدور شناسنامه در ایران رخ داده به جای کلمه صحیح قارص کلمه اشتباه قارس درج گردیده است.
• قارص محلی است که داستان برف ( 'Kar' ) ، رمان معروف اورهان پاموک، نویسنده ترکیه ای، در آن قرار دارد.
• شاعر ارمنی، یغیشه چارنتس در قارص به دنیا آمده است.
• فیلسوف و عارف یونانی - ارمنی، جورج ایوانویچ گورجیف دروان کودکی و بلوغ خود را در قارص گذراند.

قارْص (Kars)
کلیسای جامع ارمنی حواریون مقدس، کلیسای جامع ارمنی حواریون مقدس، کلیسای جامع ارمنی حواریون مقدس، مرکز استان قارص، در شمال شرقی ترکیه، کنار رود قارص، در ۱۹۲ کیومتری شمال شرقی اَرزروم و نزدیک ویرانه های آنی، پایتخت قدیم ارمنستان. ۷۸,۵۰۰ نفر جمعیت دارد (۱۹۹۰). در ارتفاع ۱,۷۵۰متری از سطح دریا و نزدیک کوه آرارات، بلندترین قلۀ ترکیه، قرار دارد. در منطقه ای کوهستانی است و آب و هوای بسیار سرد و زمستان های طولانی و پربرف دارد. اقتصاد آن بر پایۀ کشاورزی و دامداری استوار است و پنیر، قالی، نمد، و پارچه های ضخیم تولید می کند. از مراکز جهانگردی زمستانی و توریسم فرهنگی است. ۴۸ کیلومتر از مرز ارمنستان فاصله دارد و جنگ های متعدد و تغییراتی را در مالکیت خود شاهد بوده است و هنوز هم از پایگاه های مهم نظامی است. ازجمله بناهای دیدنی آن است: کلیسای جامع ارمنی حواریون مقدس، از قرن ۵ق/۱۱م چندین بنا به شیوۀ معماری روسی؛ پل سنگی بازالتی بر روی رود آرپاچای (۹۸۷ق/۱۵۷۹)؛ و یک کاخ دو طبقه از سنگ بازالت در دامنۀ قلعۀ قارص (۹۸۷ق/۱۵۷۹). قارص از عصر سنگ تراشیده تاکنون مسکونی بوده است. کارساک ها از ۱۲۷ تا ۱۳۰پ م از قفقاز به این منطقه آمدند. اورارتوها، سکاها، اشکانیان، ساسانیان، رومیان، سلجوقیان، گرجیان، ترکمانان، و عثمانیان بر آن فرمان رانده اند. اوایل قرن ۴ق/۱۰م پایتخت ارمنستان شد. ترک های سلجوقی در اواسط قرن ۵ق/۱۱م و گرجی ها در اوایل قرن ۷ق/۱۳م آن را تصرف کردند. امیرتیمور شهر و باروی آن را که سلجوقیان ساخته بودند، ویران کرد (۷۸۹ق/۱۳۸۶م). عثمانی ها در قرن ۱۰ق/۱۶م به فرمان مراد سوم آن را بازسازی کردند. در ۱۱۱۳ق/۱۶۰۴ شاه عباس کبیر آن را تصرف کرد. در ۱۲۴۶ق/۱۸۲۸ روس ها آن را تسخیر کردند و کنگرۀ برلین شهر و نواحی پیرامون آن را به روس ها واگذار کرد (۱۲۹۵ق/۱۸۷۸)؛ در حالی که بر طبق پیمان های صلح، قارص به ترکیه بازگردانده شده بود. پیمان برست لیتوفسک مجدداً آن را به دولت عثمانی بازگرداند (۱۳۳۷ق/۱۹۱۸) و پیمان بین ترکیه و شوروی (۱۳۴۰ق/۱۹۲۱) در قارص امضا شد. این شهر که در گذشته ۱۰۰هزار نفر جمعیت داشت، پس از حملۀ مغول ها در ۶۳۷ق/۱۲۳۹م متروکه شد. قارص درگذشته از منزلگاه های جادۀ ابریشم بود.