فلسفه هندی

فلسفۀ هند به سنت های فلسفی شبه قاره هند گفته می شود. هند یک دستگاه فلسفی سنتی غنی و گوناگون دارد که ترکیبی از اوپانیشاد در دوره ودایی هست. مطابق نظریات ساروپالی رادهاکرشنن ترکیب فلسفی در جهان هستند.
مکاتب اصلی فلسفی هند عمدتاً بین ۵۰۰ سال قبل از میلاد مسیح و قرون پایانی عصر مشترک رسمیت یافتند و به رسمیت شناخته شدند. برخی از مکاتب مانند جینیسم، بودیسم، یوگا، شیواییسم و ودانتا باقی ماندند، اما برخی دیگر مانند آجنا، چارواکا و آجیویکا به فراموشی سپرده شدند.
متون دوران باستان و پس از آن ( قرون وسطی ) فلسفه های هندی شامل بحث های گسترده ای در مورد هستی شناسی ( مابعدالطبیعه، برهمن - آتمن، سونیاتا - آناتا ) ، ابزار معرفتی قابل اعتماد ( معرفت شناسی، پراماناس ) ، نظام ارزشی ( ارزش شناسی ) و موضوعات دیگر است. [ ۲] [ ۳] [ ۴]
یکی از طبقه بندی های مرسوم در سنت هندو، بدین صورت است که مکتب های فلسفی آستیکه و ناستیکه را بسته به یکی از سه معیار زیر تقسیم بندی می کنند:
• اینکه آیا وداها را منبع معتبری از دانش می داند یا خیر.
• آیا مدرسه به مقدمات برهمن و آتمن اعتقاد دارد یا خیر.
• اینکه آیا مکتب به زندگی پس از مرگ و دوا اعتقاد دارد یا خیر. [ ۵] [ ۶] [ ۷]
آن گروه که وداها ( متون مقدس هند باستان ) را به عنوان متون اصلی دینی خود می پذیرد، صاحب اختیاری برهمن ها ( روحانیون هندو ) را قبول دارد، و قبول دارد که جامعه از چهار طبقه سنتی تشکیل شده، آستیکه نامیده می شود. گروهی که این امور را نمی پذیرد ناستیکه نامیده می شود. بر این اساس، گروه وداباور عبارتند از:
• سامخیا: مکتب خردگرا
• یوگا
• نیایا: مکتب منطق
• ویشه شیکا: مکتب ذره باور
• میمامسا: مکتب تفسیر ودایی، مکتب مراسم
• ودانتا: مکتب سنن اوپانیشاد
• شیواپرستی
• تانترا: مکتب مرموزگرا
از میان موارد بالا شش مکتب، اصلی ترین مکاتب فلسفه ودایی هستند: نیایا، وایشیکا، سامخیا، یوگا، میماسسا و ودانتا. گروه وداناباور نیز عبارتند از:
• چارواکا: مکتب مادی گرا
• آجیویکه: مکتب صوفی مآب
• آجنا:
• بوداگرایی ( دین )
• جین باوری ( دین )
روش های دیگری برای طبقه بندی وجود دارد. برای مثال ویدیارانیا شانزده مکتب فلسفی هندی را با گنجاندن مکتب هایی که به سنت های شیوا و راسه وارا تعلق دارند، شناسایی می کند. [ ۸] [ ۹]