فضاپیمای سایوز

فضاپیمای سایوز ( به روسی: Союз ) پرکارترین، پراستفاده ترین و پرعمرترین فضاپیمای سرنشین دار جهان است. این فضاپیما در اوایل دهه شصت میلادی زیر نظر سرگئی کارالیوف ابتدا به منظور سفر انسان به ماه طراحی شد. پس از پایان مسابقه فضایی برای رسیدن به ماه، سایوز برای حمل فضانوردان شوروی سابق و سایر کشورها به ایستگاه های فضایی سالیوت و آلماز بکار رفت. در سال ۱۹۷۵ میلادی در طی پروژه آزمایشی آپولو - سایوز نقش مهمی بازی کرد، و پس از آن وسیله اصلی برای رفت وآمد به ایستگاه فضایی میر بود. امروزه، گونه های جدید فضاپیمای سایوز برای فرستادن فضانوردان به مدار زمین و ایستگاه فضایی بین المللی بکار می روند. در آینده از سایوز برای سفر به ماه استفاده خواهد شد. [ ۱]
نخستین پرواز آزمایشی و بدون سرنشین سایوز در تاریخ ۷ آذر ۱۳۴۵ ( ۲۸ نوامبر ۱۹۶۶ ) و نخستین پرواز سرنشین دار آن در تاریخ ۳ اردیبهشت ۱۳۴۶ ( ۲۳ آوریل ۱۹۶۷ ) انجام شد. انوشه انصاری در تاریخ ۲۷ شهریور ۱۳۸۵ ( ۱۸ سپتامبر ۲۰۰۶ ) توسط فضاپیمای سایوز تی ام ای - ۹ به ایستگاه فضایی بین المللی پرواز کرد. پیش از او، عبدالاحد مومنداولین فضانورد افغانستان در تاریخ ۷ شهریور ۱۳۶۷ ( ۲۹ اوت ۱۹۸۸ ) از پایگاه فضایی بایکونور توسط فضاپیمای سایوز تی ام - ۶ به ایستگاه فضایی میر پرواز کرده بود.
برای پرتاب سایوز به مدار زمین، از راکتی به همین نام یعنی راکت سایوز استفاده می شود.
واژه سایوز در زبان روسی به معنای «اتحاد» است.
برنامه سایوز پس از برنامه های واستوک و واسخود، سومین برنامه فضایی سرنشین دار شوروی بود.
سخت افزارهای اصلی برنامه فضایی سایوز عبارت بودند از فضاپیمای سایوز و موشک سایوز. مدیریت برنامه سایوز در حال حاضر بر عهده سازمان فضایی روسیه است یاد آوری شود که سایوز از ۳ بخش درست شده که محموله موتور و مکان فضانوردها می باشد.
سایوز دارای سه بخش اصلی است اما در مدل نو آن ( معرفی شده در سال ۲۰۰۰ ) می تواند با استفاده از یک مدارگرد جداگانه که سوار فضاپیما سایوز یا ماهواره که توسط راکت سایوز حمل می شود، به مرحله جهارم در نتیجه به تمامی مدارهای زمین دسترسی داشته باشد. مرحله ( stage ) اول سایوز شامل سوختن پیشرانش ها ( booster ) به همراه بخش مرکزی ( Core ) می شود. معمولاً پس از ۱۱۸ ثانیه بوسترها خاموش و توسط ونت ( vent ) های اکسیژن از راکت جدا می شوند. چند ثانیه پیش از این، برج فرار ( escape tower ) که وظیفه نجات فضانوزدان در ارتفاع پائین را دارد، از راکت جدا شده است. سپس راکت با بخش مرکزی برای حدود ۱۲۷ ثانیه ( ۲۹۰ از پرتاب ) ادامه می دهد و در این نقطه بخش مرکزی یا مرحله دوم از راکت جدا می شود. موتور بخش سوم یک تا دو ثانیه پیش از جداشدن بخش دوم روشن شده تا کمکی برای جدا شدن این قسمت باشد - بسته به ارتفاع بالا راکت، سرعت بالای آن و عدم وجود یک اتمسفر قوی که اصظحکاک آن بخش دوم را کند کند، روشن شدن موتور پیش از جداسازی مهم است - بخش سوم بسته به اینکه مأموریت پرتاب چیست، یا ماهوراه را در سرعت و مدار انتهایی قرار می دهد یا فضاپیمایی که کیهان نوردان را حمل می کند را در مداری که پیش از الحاق با ایستگاه فضایی جای می دهد؛ در سناریو الحاق به ایستگاه فضایی، خود فضاپیما آخرین تغییرات در مدار خود برای ملاقات با ایستگاه را با استفاده از موتور سوخت مایع در پشت گردونه سرویس انجام می دهد؛ امکان استفاده از این موتور برای الحاق نیست و کنترل وسیله با موتورهای پیشران جو ( ACR ) انجام می شود.