فرهنگ ابجدی

[ویکی فقه] فرهنگ ابجدی (کتاب). «فرهنگ ابجدی»، ترجمه ی کتاب المنجد الابجدی در موضع لغت است، که توسط رضا مهیار از زبان عربی به فارسی ترجمه شده و خدمت شایانی برای دانشجویان و نوآموزان زبان عربی انجام داده است.
مترجم انگیزه ترجمه ی این کتاب را چنین بیان کرده است: در عصر حاضر همان گونه که در تمام زمینه های علمی و ادبی و اجتماعی تحولاتی پدید آمده و برای این پدیده ها واژه ها و اصطلاحات جدیدی وضع و در فرهنگ های جهان ضبط و ثبت شده است، در زبان عربی نیز به همین نحو کلمات و اصطلاحات جدیدی توسط فرهنگستان های زبان عربی به ویژه در مصر و لبنان وضع گردیده که امروزه رایج شده و شناخت آنها برای نویسندگان و مترجمان معاصر ایرانی ضرورت دارد؛ زیرا این گونه لغات و اصطلاحات جدید در فرهنگنامه ها و لغتنامه های قدیمی و موجود انعکاس ندارد تا بتوان رفع نیاز نمود.در سال های پس از انقلاب اسلامی که اینجانب در برخی از دانشکده ها و مدارس عالی کشور از قبیل دانشکده علوم قضائی در دانشگاه تهران و دانشکده های (ادبیات و علوم انسانی، حقوق ، اقتصاد ، علوم تربیتی و روانشناسی...) دانشگاه شهید بهشتی و نیز مرکز دینی و عربی تربیت معلم و کانون زبان ایران و غیره عهده دار تدریس زبان و قواعد عربی بودم، همواره در برابر این پرسش دانشجویان که برای شناخت واژه ها و اصطلاحات جدید عربی از چه لغتنامه ای استفاده کنند، پاسخ قاطعی نداشتم که بتواند نظر آنها را تامین نماید، از اینرو در پی فرصتی بودم تا در حد توانائی خود یکی از فرهنگنامه های نوین و معاصر زبان عربی را به فارسی برگردانم. این امر موقعی میسر شد که به نسخه ای از فرهنگنامه ی ( المنجد الابجدی ) از انتشارات (دار المشرق بیروت ) چاپ سال ۱۹۸۲ م دست یافتم و آن را برای ترجمه به زبان فارسی مناسب دیدم که با توفیق خداوند متعال و پیشنهاد (انتشارات اسلامی) از سال ۱۳۶۴ ش به ترجمه آن پرداخته و در سال ۱۳۶۸ همزمان با خجسته روز مبعث حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلّم به پایان رسانیدم و آن را به روان پاک پدرم استاد شیخ حسن مدرس مهیار که سالیان عمر خود را در جوار آستان مقدس حسینی علیه السّلام در کربلا به پایان رسانید، اهداء می گردد.
ساختار کتاب
کتاب که در یک جلد حاوی پیش گفتاری از مترجم و کلام ناشر و متن منتشر شده است. متن کتاب در ۲۸ حرف (باب) به تعداد حروف الفبای عربی تنظیم شده است. کتاب طبق شیوه ی جدید فرهنگ نویسی، بر اساس ظاهر کلمه با حروف اصلی و زائد دسته بندی می شود (به تقلید از فرهنگ های انگلیسی و فارسی). در ترتیب لغات ابتدا ملاک حرف اول و بعد حرف دوم و سوم می باشد و رجوع به ریشه ی لغات نشده است. مثلا لغات (اشقی، اشکی، اشل، اشمار، اشهر، اصاب، اصبح، اصحی) کنار هم قرار دارند، هر چند از یک ریشه نیستند و لغات (ناصر و منصور و انتصر و ینصر) با وجود ریشه مشترک، دور از هم هستند. در برخی از موارد بعد از لغت، ریشه آن را در گیومه ذکر شده است. لازم به ذکر است که این نوع از فرهنگها برای کسانی که با قواعد عربی آشنایی کافی ندارند، تالیف شده است.
گزارش محتوا
مولف کتاب خود را با پیش گفتار و با دو بیت شعر از نظامی شروع می کند، سپس در جایگاه زبان عربی و آموختن آن چنین بیان می کند که در قانون اساسی از آن به عنوان زبان دوم ایران یاد شده است. زبان عربی، زبان اول جهان اسلام و زبان دین و قرآن است که رابط پیوندهای اجتماعی میان همه ی مسلمانان جهان بویژه در ایران می باشد. همچنین در آمیختگی زبان فارسی با عربی در نثر و نظم باعث شده که بدون دانستن زبان عربی نمی توان به ترجمه ی واژگان عربیی که در متون فارسی وارد شده، دست یافت، سپس وارد کلامی از ناشر شده است.وی در ادامه به متن کتاب می پردازد که به ترجمه ی واژگانی که با حرف الف شروع شده می پردازد. وی به ترتیب حروف الفباء (از الف تا یاء) لغات عربی را به فارسی ترجمه کرده و کتاب را به اتمام می رساند.