فرهادمیرزا معتمدالدوله ( ۱۲۳۳–۱۳۰۵ ه. ق ) از شاهزادگان و دولتمردان عصر قاجار، عموی ناصرالدین شاه قاجار، والی فارس و بنادر جنوب ایران، حاکم خوزستان، لرستان و کردستان بود. اردکان فارس تیول فرهاد میرزا بود. فرهاد میرزا دستی بر قلم داشت و شعر نیز می گفت. از او کتاب های مذهبی، ادبی و سفرنامه بر جای مانده است. او همچنین کتابی به نام نصاب یا روش ساده یادگیری انگلیسی نوشته است. [ ۱]
پدرش عباس میرزا نایب السلطنه ( پدر بزرگ ناصرالدین شاه قاجار ) و مادرش فصل بهار خانم، به نوشته عزالدوله گرجی یا ارمنی بود که از تفلیس او را آورده بودند. [ ۲] فرهاد میرزا در سال ۱۲۵۰ به حکومت لرستان و خوزستان و سپس حکومت اردلان ( کردستان ) منصوب شد. ناصرالدین شاه در نخستین سفر خود به فرنگ او را به عنوان نایب السلطنه برگزید.
در سال ۱۲۹۷ هجری قمری ( ۱۲۵۹ خورشیدی ) ناصرالدین شاه طی فرمانی ۱۰۷۱ تومان مالیات اردکان فارس را تیول فرهاد میرزا کرد. [ ۳] یعنی همه مالیات اردکان به او می رسید و ۱۰۷۱ تومان را به تهران می فرستاد. حکومت فارس و بنادر آن نیز در دستان وی بود و از طرف او، حاجی محمدباقر خان اصفهانی در بوشهر، نایب الحکومه بود.
از اقدامات مهم فرهاد میرزا در فارس ایمن کردن راه ها از دزد و راهزن بود، اما به نوشته حاجی سیاح، روشی که به کار بست اصلاً مناسب و درست نبود زیرا «به محض اینکه تهمت دزدی به کسی زده می شده است و قبل از اثبات جرم، تمام دارایی متهم ضبط و سر و دست او بریده می شد». [ ۴]
حکومت تمامی بنادر با پسرش اویس میرزای احتشام الدوله بود که حاجی ابراهیم خان به نیابت از او حکومت می کرد. به نوشته حاجی سیاح، «دست تجاوز و ظلم و ستم هر دو همیشه برسر بیچارگان دراز بوده، به طوری که به هیچ چیز کسی که دچار غضب این دو می شدند، رحم نمی کردند و تمام زندگی و هویت فرد را نابود می کردند. کسی هم قدرت شکایت نداشت. اینها چه سرها بریده اند و چه اعضاء که قطع کرده اند و بسیاری از مال ها را غارت کرده اند». [ ۴]
روزی آقا سید حسن که از علمای عصر قاجاریه در شهر برازجان بوده حاج سیاح را به خانه خود دعوت می کند، در خلوت حاج سیاح از اوضاع شهر فارس و حکومت آن سؤال می کند. آقا سید حسن توضیح می دهد که فرهاد میرزای معتمدالدوله شخص بیرحم خون خواری است که به محض تهمت دزدی، سر و دست متهم را از تن جدا می کند از این بابت راه ها امنیت کامل دارد اما ظلم مزدوران حکومت بی پایان است. بزرگان این اطراف را به قتل رسانیده و حیدرخان را که شخص معروف و ثروتمندی بوده ، کشته و هر چه را داشته غارت کرده است. [ ۴]
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفپدرش عباس میرزا نایب السلطنه ( پدر بزرگ ناصرالدین شاه قاجار ) و مادرش فصل بهار خانم، به نوشته عزالدوله گرجی یا ارمنی بود که از تفلیس او را آورده بودند. [ ۲] فرهاد میرزا در سال ۱۲۵۰ به حکومت لرستان و خوزستان و سپس حکومت اردلان ( کردستان ) منصوب شد. ناصرالدین شاه در نخستین سفر خود به فرنگ او را به عنوان نایب السلطنه برگزید.
در سال ۱۲۹۷ هجری قمری ( ۱۲۵۹ خورشیدی ) ناصرالدین شاه طی فرمانی ۱۰۷۱ تومان مالیات اردکان فارس را تیول فرهاد میرزا کرد. [ ۳] یعنی همه مالیات اردکان به او می رسید و ۱۰۷۱ تومان را به تهران می فرستاد. حکومت فارس و بنادر آن نیز در دستان وی بود و از طرف او، حاجی محمدباقر خان اصفهانی در بوشهر، نایب الحکومه بود.
از اقدامات مهم فرهاد میرزا در فارس ایمن کردن راه ها از دزد و راهزن بود، اما به نوشته حاجی سیاح، روشی که به کار بست اصلاً مناسب و درست نبود زیرا «به محض اینکه تهمت دزدی به کسی زده می شده است و قبل از اثبات جرم، تمام دارایی متهم ضبط و سر و دست او بریده می شد». [ ۴]
حکومت تمامی بنادر با پسرش اویس میرزای احتشام الدوله بود که حاجی ابراهیم خان به نیابت از او حکومت می کرد. به نوشته حاجی سیاح، «دست تجاوز و ظلم و ستم هر دو همیشه برسر بیچارگان دراز بوده، به طوری که به هیچ چیز کسی که دچار غضب این دو می شدند، رحم نمی کردند و تمام زندگی و هویت فرد را نابود می کردند. کسی هم قدرت شکایت نداشت. اینها چه سرها بریده اند و چه اعضاء که قطع کرده اند و بسیاری از مال ها را غارت کرده اند». [ ۴]
روزی آقا سید حسن که از علمای عصر قاجاریه در شهر برازجان بوده حاج سیاح را به خانه خود دعوت می کند، در خلوت حاج سیاح از اوضاع شهر فارس و حکومت آن سؤال می کند. آقا سید حسن توضیح می دهد که فرهاد میرزای معتمدالدوله شخص بیرحم خون خواری است که به محض تهمت دزدی، سر و دست متهم را از تن جدا می کند از این بابت راه ها امنیت کامل دارد اما ظلم مزدوران حکومت بی پایان است. بزرگان این اطراف را به قتل رسانیده و حیدرخان را که شخص معروف و ثروتمندی بوده ، کشته و هر چه را داشته غارت کرده است. [ ۴]
wiki: فرهاد میرزا معتمدالدوله