فرنود

چَم های این واژه بسیار به {فرنود} نزدیک است و به گمانم هَمریشه هستند.
واژه یِ لاتین:notus بود.
بِدرود!

در فرتور، می بینید که {هانم چَر} به چَمِ {به درون رفتن، به تو رفتن} است که {چَر} به چَمِ {گام زدن، /رفتن/، گذشتن} است.
اگر شایسته می دانید، در این باره گفتگو کُنیم.
پَسگَشت:رویه های 501 و 502 از نِبیگِ {فرهنگ واژه هایِ اوستا}
بِدرود!

این نبیگ دو واژه در پیرامون این واژه نِوِشته بود و یکی شان دارای پیشوند "هانم" بود که میدانید، این برابر پیشوند "هَم، هَن" است ( با این دو همریشه است )
این واژه، برابر "هانمپَد" بود که یکی از برابر هایش "درون شدن، به درون رفتن" بود که در اینجا، "پَد" برابر "رفتن" گرفته شده بود و بدین سان، "هانم" برابر "به درون" میباشد.
پس، پیشوند "هَن" هم برابر "هَم" است و هم برابر "به درون"؟ خود پیشوند "هَم" برابر همین "هانم" است، پس خود "هَم" نیز برابر "به درون" است!
اگر اینگونه باشد، شاید کارواژه "هَنداختن" را بتوان واکاوی کرد، اگر "هَن" را "پیشوند جهت" بگیریم، گرچه من درباره این واژه چیزی نمیدانم و شما خودتان استاد هستید و من بهتر است که در این باره چیزی نگویم چون سوتی میدهم!
فرتور را در زیر میبنید و پیشمایها:
رویه 882 نبیگ فرهنگ واژه های اوستا
بِدرود!

انبار=هنبار=همبار: کنارِ "هم" بودن بارها، جایی که بارها کنار هم اند.
اندوختن=هندوختن=همدوختن: به هم دوختن چیزها کنایه از کنار هم چیدن چیزها،
انباشتن=هنباشتن=همباشتن: هم بار کردن، انبار کردن، کنار هم گذاشتن،
اندودن=هندودن=همدودن: مالیدن دو چیز به هم.
همه ی این نمونه ها، دوسویه بودن روند را نشان می دهند.
اگر این بازنمایی را درست بپنداریم واژه ی هنایش با همایش همچم است و درخور به جای واژه ی تاثیر نخواهد بود.
ولی در بنواژهایی مانند انداختن، اندیشیدن و. . پیشوند "ان" با "هم" یکسان نگریسته نمی شوند.
اگر چمِ دیگری برای هن آشکار شود واژه ی هنایش می تواند به جای تاثیر درخور به شمار آید.
با پیشنهادهایتان یاری رسانید.
سپاس

می خواهم به این برسم که اگر خش در خشنو پیشوند باشد، نَو هم شاید یک بن کارواژه ای باشد که به گفته ی شما با پذیرش سان ( حالت ) افروزه ی کنیکی ( صفت مفعولی ) ، به ریخت نوت و سپس نود درآمده که در برخی واژه ها خود را نشان می دهد، اگر اینگونه باشد پس واژه ی خشنود هم باید خش[پیشوند] نود[افروزه ی کنیکی] باشد.
درباره ی پیشوند هن یا اَن، ما بنواژه هایی داریم مانند انباشتن، اندوختن، انداختن، اندودن، انبودن ( یکی از چمهای آن=روی هم چیدن ) یا واژه هایی مانند انبار، انبوه و. . . که پیشوند ان در آنها به چمِ [هم] نیست و یک فرایند دوسویه را نشان نمی دهد که آشکارا نمایانگر یک فرایند یکسویه است و چم [به درون] را به بنواژه می بخشد؛
اینک پرسش من از جناب فرتاش این است مگر این واژه ها و یا بنواژگان در اوستایی چگونه یا به چه ریختی بوده اند که می فرمایید ما این پیشوند را در اوستایی به چمِ [به درون] نداشته ایم؟
اینگونه که نگریسته می شود در گذشته پیشوند هن/ان کارکرد دوگانه داشته لیک به هرروی من می پندارم در زمان کنونی ما می توانیم این کارکرد دوگانه را در قالب دو پیشوند از یکدیگر جدا کنیم،
پیشوند "هم": که نمایانگر گونه ای همسانی و همگرایی ( انبازی یا اشتراک ) بوده که این سان ( حالت ) فرایندی دوسویه است.
پیشوند "هن": که چم [به درون یا جهت] به واژه یا کارواژه می بخشد و نشانگر یک فرایند یکسویه خواهد بود.
همه ی فرگشتها، برساختها و پیشرفت های زبانی را نباید دربست شده در دوسه هزار سال پیش دید که یک روند همیشگی ست، این موم ریخت پذیر شاید که نه، هرآینه اندکی از آن ریخت را هم پانصد سال پیش و به دست آذرکیوانیان به خود دیده و اندکی دیگر نیز امروز و فردا پدیدار خواهد شد.

بررسی برخی واژگان دارای پیشوند "هَن" در اوستایی: ( این رویه ها برای نبیگ فرهنگ واژه های اوستا هستند )
1 - واژه "هَندام":در اوستایی برابر "کل بدن" بوده است. در اینجا این پیشوند "هَن" برابر "پیشوند جهت" نیست. ( رویه 1537 )
2 - واژه "هَندَرِزَ":در اوستایی برابر "به هم بند کردن، دوختن" بوده است و اینجا هم گمان میکنم که "پیشوند جهت" نیست. ( رویه 1536 )
3 - واژه "هَنداتَ":در اوستایی برابر "با هم آراسته" است که در اینجا آشکار است "هَن" برابر "هَم" است. ( رویه 1536 )
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
در سانسکریت و یونانی: ( در این باره نبیگ ندارم، ولی برخی واژگان هستند که بررسی میشوند )
ما در زبان "سانسکریت" واژه "سَم" را داریم که برابر "هم، با" در پارسی است. ( آشکار است که این واژه با "هَن" پارسی درپیوند است )
ما در زبان "یونانی" واژه "سین" را داریم که برابر "هَم، با" در پارسی است.
1 - "سَمسارا" در سانسکریت:برابر "چرخه زندگی"، که "سارا" برابر "جاری شدن" میباشد.
2 - سَمغا" در سانسکریت:برابر "هنجمن" اوستایی، که "غا" برابر "گروه، دسته" میباشد.
3 - سَمیُگا در سانسکریت:برابر "پیوند، ارتباط"، که "یُگا" برابر "عضو شدن" میباشد.
. . .
1 - سینکرونایز در یونانی:برابر "همزمان رخ دادن" است و "کرونایز" برابر "زمان" است.
2 - سینتِسیس در یونانی:برابر "چند جز یک بخش را ساختن" ( همین! ) است و "تِسیس" برابر "هَشتَن، نهادن، راستن ( راییدن ) " است.
اینها دو پیشوند هستند که برابر "هَن" هستند و هر دو برابر "هَم" هستند.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
و در پایان، در اوستایی، در نبیگ فرهنگ واژه های اوستا، در رویه 1532 چنین داریم:
( فرتور را ببینید، همینجا میگویم، بدرود! )

" هَن" در زبانِ اوستایی به چمِ " هم، اَن" یعنی به مینه یِ گزینه 1 ای که شما آورده اید، است و به گمانم هیچگاه پیشوند " هَن/اَن" در زبانهای اوستایی - پارسی میانه - کنونی به مینه " درون، به درون و. . . " نبوده است ( دراینباره از زبان سانسکریت آگاهی ندارم - و به زبانهای اروپایی کاری ندارم ) . ولی اگر هم دیدگاهِ شما درست باشد، سزاوار نیست که دو پیشوندِ ناهمریشه ولی هم آوا که با دو کارکردِ جداگانه هستند، در زبان پارسی بکارگیری شود ولی باز هم می گویم گمان من این است که ما پیشوند " هَن/اَن" را در کاربرد " درون، به درون" نداشته ایم.
در باره یِ تکواژِ دوم اینکه آیا با واژه یِ " آمدن/آیِش/آییدن" پیوند دارد یا نَه، بنده آگاهی ندارم ولی اگر ریختِ مصدریِ واژه " هنودن" باشد، این واژه با " آمدن، آییدن" هیچ پیوندی ندارد، زیرا اگر " هن" را پیشوند بدانیم، آنچه می ماند، " - ودن" است که به روشنی " کارواژه" نخواهد بود. من به مینه های " نَی، نای، نیدن" در یکی از پیامهایم در زیر واژگانِ نامبرده پرداخته ام که به مینه " هدایت کردن، رساندن به - ، سوق دادن ، بردن به - " بوده است ( یکجورایی با " آییدن" پیشنهادیِ شما مانستگیِ معنایی دارد و " هنودَن" را نیز راست می سازد ) .
درباره واژه " انداختن" کمی پیچیدگی می بینم . واکاویِ این واژه آنچنان هم ساده نیست؛ چراکه همانگونه که در زیرواژه " داختن" گفته ام، ما واژه " دا. آختن" را داریم و در جای دیگری که هنوز آن را در آبادیس ننوشته ام، ریشه " دَگ" با صفت مفعولی " دَختَ" را داریم که در اینجا کمی کمی پیام به درازا کشانده می شود، اگر بخواهم در این باره اندرشوم.
برادر گرامی اگر در زمینه پیشوند " هَن/اَن" به مینه " درون/به درون" پَسگشتی یا آوندی استوار پیدا کردید، خوشحال خواهم شد که من را از ناآگاهی بدرآورید؛ چون هیچ چیزی در زبانِ پارسی به اندازه "پیشوند" ارزشمند نیست. با سپاس

درباره ی پیشوند [هن] نیز باید گفت اینگونه که نگریسته می شود دارای دو چم است، در برخی جاها با پیشوند [هم] دارای چم یکسان است مانند هنباز و همباز و انباز،
این پیشوند در برخی جاها نیز چم [ به درون، ورود به] به واژه می دهد مانند انبار ( هنبار ) ، انداختن که هنداختن بوده یا انبان ( هنبان ) و. . . ، پیشوند در این واژه ها آشکارا چم به درون به واژه می دهد.
هن در هنایش نیز باید همین چم را برساند، هن آی ش
[= آمدن به درون] که فرایندی یک سویه است و می تواند چم تاثیر داشته باشد.
اگر هن نای باشد تکنواژ [نای] به چه چمی است؟ به هرروی بخش دوم واژه هرچه باشد پیشوند هن همان چم [به درون] را خواهد داشت.
پس هنایش می شود آمدن به درون= تاثیر.

درباره واژگان " بهنود، سپینود" آگاهی ندارم.
ولی به گمانم " نودن" در دو واژه " فرنودن=فر. نودن/فرنایش" و " هنودن=هن. نودن/هنایش" یکی است؛ که یکی با پیشوند " فر" است و دیگری با پیشوند " هن" که ریخت اوستایی پیشوند " اَن/هم" در پارسی کنونی است و پیشوند " هن/ان/هم" را برای واژه یِ " تاثیر " درخور نمی دانم چراکه " تاثیر/اثر " فرآیندی یکسویه است و می تواند دوسویه نباشد. برای واژگانِ " تاثیر، اثر" پیشوندهایِ " نِ ( پارسی کُنونی ) /نی ( پارسی میانه ) " و " اَندر" را درخور می دانم؛ چراکه " تاثیر" بیشتر با " ورود، ورود به" پیوند دارد؛ ( آلمانی زبانها از پیشوند " ein " در " einwirken بهره می برند. )
و " نودن" را از آنجایی که بُن کنونیِ آن با " - آی" پایان می یابد درست بمانند " مودن/مای"، " زدودن/زدای"، " افزودن/افزای" و. . . می دانم. و از دید من " نودن/نای" ریختِ "سببیِ" ریشه اوستاییِ " نَی" می باشد که در زیرواژه یِ " نی" پیشتر بررسی کرده ام. ( روی واژه " سببی" پافشاری دارم ) .
اگر دیدگاهِ من درست باشد، می توان به جای واژه " هنودن/هنایش" از واژه یِ " اَندرنودن/اَندرنایش" بهره گرفت. هرچند که می توان پیشوندهای درخور دیگری نیز یافت.
( به گمانم ما نباید نوواژگان را شتاب زده بی آنکه تکواژهای آن روشن شده باشد، بکار ببریم. واژگان زبان پارسی شناسنامه دارند و شناسه آنها تکواژها هستند و همین رویکرد را باید درباره گویشها پیش بگیریم و از اَندرآیشِ واژگان از گویشها به زبانِ پارسی تا زمان روشن شدن تکواژهایِ آنها خودداری کنیم . )

فریب گر: مُغالط.
سخنوری: خطابه.
سخنوریک: خطابیّ.
سخنور: خطیب.
سَرواد: شعر.
سَردادیک: شعریّ.
سَروادگو: شاعر.
پارسی توان واژه سازی بالایی دارد: )