فتحعلی شاه و رابطه با فرانسه

[ویکی فقه] اولین مراودات بین ایران و فرانسه در سال ۱۶۶۴م. با تشکیل کمپانی هند شرقی به وجود آمد."لوئی چهاردهم" که به توسعه روابط خارجی فرانسه توجه خاص داشت، هیئتی پنج نفره روانه دربار "شاه عباس دوم" کرد و موفق به اخذ امتیازاتی در خصوص معافیت گمرکی و احداث نمایندگی در شهرهای ایران شد.
در طی سی سال بعد فرانسه به دلیل درگیر بودن در جنگ های اروپا و دخالت های دو کشور انگلستان و هلند نتوانست کاری از پیش ببرد؛ اما با کنار زدن هلند توانست، امتیازات قابل توجهی را از "سلطان حسین صفوی" بگیرد. در دوره پادشاهی "نادر" و "کریم خان زند" و جانشینانش به دلیل هرج و مرج داخلی ایران و ظهور انقلاب فرانسه رابطه ای به وجود نیامد و با روی کار آمدن "آقا محمدخان قاجار" و برقراری نسبی امنیت فرانسوی ها برای اطلاع از اوضاع ایران هیئتی را به دربار ایران فرستادند.
سیاست فرانسه
مهمترین هدف فرانسه اتحاد ایران و عثمانی بر علیه روس، تولید وحشت در سرحدات شرقی و شمالی ایران و بهره گیری از ثمره آن در اروپا و به خطر انداختن منافع انگلستان در هندوستان بود.
آغاز روابط ایران و فرانسه
در سال ۱۲۱۸هـ.ق. که جنگ های دوره اول ایران و روسیه شروع شد، "فتحعلی شاه" دست نیاز، به سوی انگلستان دراز کرد؛ ولی چون روابط دو کشور روسیه و انگلستان بسیار خوب بود و از طرف دیگر انگلستان نفوذ فرهنگی ایران را خطری عمده برای هندوستان می دانست، برای کمک به ایران، شرایط سنگینی از قبیل؛ تسلیم عموم لنگرهای دریایی مازندران، ساختن قلعه نظامی در بوشهر و تصرف جزیره خارک در خلیج فارس را پیشنهاد کرد. سیاست فتحعلی شاه، به تبعیت از عقیده ولیعهدش "عباس میرزا"، این بود که برای رفع زیان های دوستی با روس و انگلیس توجه دولت های دورتر اروپا را به ایران جلب کند؛ لذا برای دوستی با فرانسه اقداماتی به عمل آورد که از سوی دیگر، همزمان با اقدامات فرانسویان به همین منظور بود.فتحعلی شاه در سال ۱۸۰۴م.(۱۲۱۹ هـ.ق.) به طور مخفیانه نامه ای مبنی بر علاقه خود به عقد اتحاد با فرانسه به ناپلئون نوشت و در سال ۱۸۰۵م. این نامه به ناپلئون رسید و ناپلئون نامه ای به دربار ایران نوشت و در این نامه به برقراری روابط دوستانه بین دو کشور اظهار علاقه کرد و پیشنهاد کرد که ایران و فرانسه از دو طرف به روسیه حمله کنند و کار این امپراطور متجاوز را یکسره کنند. ناپلئون امپراطور فرانسه بلافاصله دو هیئت به ایران اعزام نمود. سرپرستی هیئت اول را به "ژوبر" منشی مخصوص و مترجم زبان های شرقی خود داد و سرپرستی هیئت دوم را هم به "رومیو" به عهده داشت. رومیو موفق شد، زودتر وارد ایران شود و نامه ناپلئون را به فتحعلی شاه تسلیم کند. ناپلئون در نامه خود بعد از تعارفات و تمجید از اوضاع ایران و صفات و دلاوری ایرانیان از خطرات پیشروی روسیه و حرص و ولع انگلستان و توسعه و نفوذ آن کشور در هند گفتگو کرده و مؤکداً گوشزد کرده بود که ایران باید به سرعت در فکر تشکیل و تنظیم ارتش خود باشد و آن را با اسلحه و توپخانه جدید تجهیز نماید و امپراطور فرانسه حاضر است، هر گونه کمک و مساعدتی که لازم است، به ایران داشته باشد. ژوبر فرستاده اول ناپلئون که در اثر اقدامات انگلیسی ها در خاک عثمانی به اتهام جاسوسی دستگیر شده بود و چهار ماه در زندان به سر می برد، سرانجام در اثر دخالت و اعتراض دولت ایران آزاد شد و در سال ۱۸۰۶م. به تهران رسید و نامه دیگر ناپلئون را تسلیم پادشاه ایران نمود.
سفارت محمدرضا خان قزوینی
...