فایده گرایی، [ ۱] [ ۲] [ ۳] [ ۴] سودگرایی، [ ۵] [ ۶] [ ۷] [ ۸] [ ۹] [ ۱۰] [ ۱۱] سودمندگرایی، [ ۱۲] فایده باوری، اصالت سود، اصالت نفع ( به انگلیسی: Utilitarianism ) که مطلوبیت گرایی و منفعت گرایی نیز ترجمه شده است، شاخه ای از نظریه های اخلاقی پیامدگرایانه و تلاشی برای پاسخ به این پرسش است که: «چه کار کنیم؟»
بنا به سودمندگرایی، اخلاقی ترین عمل، عملی است که «سودمندترین گزینه برای طرفین اثرپذیر» باشد، حتی اگر مضر ( ذاتاً شر ) باشد. [ ۱۳] گرچه در فایده گرایی فردیت و اختلافات فردی لحاظ می شود، ولی همه آنها در راستای به حداکثر رساندن مطلوبیت و مفاهیم مرتبط با آن لحاظ می گردد. مثلاً جرمی بنتام، بنیانگذار سودمندگرایی، سودمندی را چنین توصیف کرد: «آن ویژگی در هر چیزی که با آن ویژگی، آن چیز به ارائه سود، مزیت، لذت، خیر، یا خوشبختی… پیشگیری از رخ دادن ضرر، درد، شر، یا ناکامی متمایل شود، برای طرف هایی که سودشان در نظر گرفته می شود. » فایده گرایی نسخه ای از نتیجه گرایی است که بیان می کند پیامدهای هر عملی تنها معیار درست و نادرست است. فایده گرایی برخلاف دیگر انواع نتیجه گرایی، از قبیل خودپرستی و ایثارگرایی، منافع همه انسان ها را به طور یکسان در نظر می گیرد.
طرفداران فایده گرایی در چندین مورد با هم اختلاف نظر دارند، مانند اینکه آیا اقدامات باید براساس نتایج احتمالی آن ها ( فایده گرایی عمل ) انتخاب شوند یا اینکه آیا عاملان باید از قواعدی پیروی کنند که سودمندی را به حداکثر می رسانند ( سودمندگرایی قاعده ) . همچنین در مورد اینکه آیا کل ( سودمندی کل ) ، میانگین ( متوسط سودگرایی ) یا حداقل[ ۱۴] ابزار باید حداکثر باشد نیز اختلاف دیدگاه دارند.
گرچه بذرهای این نظریه را می توان در آرای آریستیپوس و اپیکور مشاهده کرد، که ملاک خوشبختی را تنها در خیر می دیدند، ولی سنت سودگرایی به طور امروزی آن با بنتام آغاز شد، و افرادی چون جان استوارت میل، [ ۱۵] هنری سیجویک، دیوید بریبروک، و پیتر سینگر از این تئوری در رفاه اقتصادی جامعه، بحران فقر جهانی، اخلاق پرورش حیوانات برای غذا و اهمیت جلوگیری از فجایع آخرالزمانی برای بشریت استفاده کردند.
سودمندگرایی نباید با عمل گرایی اشتباه گرفته شود.
جرمی بنتام در کتاب «مقدمه ای بر اصول اخلاق و قانون گذاری» از اصالت سودمندی دفاع می کند[ ۱۶] و می گوید: «هدف قانونگذار باید این باشد که حداکثر خوشی افراد را تأمین کند؛ و سپس اضافه می کند که چون مجازات، توأم با درد است، لذا ذاتاً شر محسوب می شود و باید فقط موقعی اجرا گردد که از بروز شر بزرگتری جلوگیری کند. »
بنا به سودمندگرایی، اخلاقی ترین عمل، عملی است که «سودمندترین گزینه برای طرفین اثرپذیر» باشد، حتی اگر مضر ( ذاتاً شر ) باشد. [ ۱۳] گرچه در فایده گرایی فردیت و اختلافات فردی لحاظ می شود، ولی همه آنها در راستای به حداکثر رساندن مطلوبیت و مفاهیم مرتبط با آن لحاظ می گردد. مثلاً جرمی بنتام، بنیانگذار سودمندگرایی، سودمندی را چنین توصیف کرد: «آن ویژگی در هر چیزی که با آن ویژگی، آن چیز به ارائه سود، مزیت، لذت، خیر، یا خوشبختی… پیشگیری از رخ دادن ضرر، درد، شر، یا ناکامی متمایل شود، برای طرف هایی که سودشان در نظر گرفته می شود. » فایده گرایی نسخه ای از نتیجه گرایی است که بیان می کند پیامدهای هر عملی تنها معیار درست و نادرست است. فایده گرایی برخلاف دیگر انواع نتیجه گرایی، از قبیل خودپرستی و ایثارگرایی، منافع همه انسان ها را به طور یکسان در نظر می گیرد.
طرفداران فایده گرایی در چندین مورد با هم اختلاف نظر دارند، مانند اینکه آیا اقدامات باید براساس نتایج احتمالی آن ها ( فایده گرایی عمل ) انتخاب شوند یا اینکه آیا عاملان باید از قواعدی پیروی کنند که سودمندی را به حداکثر می رسانند ( سودمندگرایی قاعده ) . همچنین در مورد اینکه آیا کل ( سودمندی کل ) ، میانگین ( متوسط سودگرایی ) یا حداقل[ ۱۴] ابزار باید حداکثر باشد نیز اختلاف دیدگاه دارند.
گرچه بذرهای این نظریه را می توان در آرای آریستیپوس و اپیکور مشاهده کرد، که ملاک خوشبختی را تنها در خیر می دیدند، ولی سنت سودگرایی به طور امروزی آن با بنتام آغاز شد، و افرادی چون جان استوارت میل، [ ۱۵] هنری سیجویک، دیوید بریبروک، و پیتر سینگر از این تئوری در رفاه اقتصادی جامعه، بحران فقر جهانی، اخلاق پرورش حیوانات برای غذا و اهمیت جلوگیری از فجایع آخرالزمانی برای بشریت استفاده کردند.
سودمندگرایی نباید با عمل گرایی اشتباه گرفته شود.
جرمی بنتام در کتاب «مقدمه ای بر اصول اخلاق و قانون گذاری» از اصالت سودمندی دفاع می کند[ ۱۶] و می گوید: «هدف قانونگذار باید این باشد که حداکثر خوشی افراد را تأمین کند؛ و سپس اضافه می کند که چون مجازات، توأم با درد است، لذا ذاتاً شر محسوب می شود و باید فقط موقعی اجرا گردد که از بروز شر بزرگتری جلوگیری کند. »
wiki: فایده گرایی
فایده گرایی (کتاب). فایده گرایی ( به انگلیسی: Utilitarianism ) کتابی از جان استوارت میل، بیان کلاسیک و دفاع از فایده گرایی در اخلاق است. این مقاله برای اولین بار در سال ۱۸۶۱، به صورت مجموعه ای از سه مقاله در مجله فریزر منتشر شد، و در سال 1863 به صورت یک کتاب جمع آوری و تجدید چاپ شد. [ ۱] هدف میل در این کتاب این است که توضیح دهد فایده گرایی چیست، و نشان دهد که چرا بهترین نظریه اخلاق است، که سبب شد از آن در برابر طیف گسترده ای از انتقادات و سوءتفاهم ها دفاع کند. اگرچه در زمان حیات میل و در سال های پس از آن به شدت مورد انتقاد قرار گرفت، اما فایده گرایی کارهای زیادی برای رواج اخلاق فایده گرایانه انجام داد، [ ۲] و «تاثیرگذارترین بیان فلسفی اخلاق لیبرال انسان گرایانه که در قرن نوزدهم نوشته شد» در نظر گرفته شده است. [ ۳]
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلف
wiki: فایده گرایی (کتاب)