فاصله ژنتیکی

فاصلهٔ ژنتیکی ( به انگلیسی: Genetic distance ) یک معیار برای واگرایی ژنتیکی بین گونه ها یا جمعیت های درون یک گونه است. [ ۲]
یکی از کاربردهای فاصله ژنتیکی بازسازی تاریخ جمعیت هاست. برای مثال، فاصله ژنتیکی نشان می دهد مردم آفریقای سیاه و اوراسیایی حدود ۱۰۰ هزار سال پیش از یک نژاد بودند و بعد از آن شروع به واگرایی ژنتیکی کردند. [ ۳]
یکی دیگر از کاربردهای فاصله ژنتیکی این است که به ما در فهم سرچشمه تنوع زیستی کمک می کند، برای مثال می توان با استفاده از فاصله ژنتیکی فهمید از کدام یک از گونه ها باید بیشتر در مقابل انقراضشان حمایت کنیم تا تنوع زیستی را حفظ کنیم. [ ۴]
در ژنوم یک جاندار، هر ژن در یک مکان مشخص به نام لوکوس قرار دارد. تفاوت های دگره ای در این لوکوس ها باعث ایجاد تفاوت های رخ مانه ای در میان گونه ها می شود ( برای مثال رنگ صدف ها در شکل روبرو، رنگ چشم، رنگ مو و … ) .
با بررسی کردن تفاوت بین فراوانی دگره های گونه های مختلف با حساب کردن فاصله ژنتیکی بین آن ها می توانیم حدس بزنیم این گونه ها چند وقت پیش از هم جدا شده اند. [ ۵]
فاصله ژنتیکی تعریف های زیادی دارد و دلیل تفاوت بین این تعریف ها این است که مؤلفان آن ها مدل های تکاملی متفاوتی را فرض کرده اند.
پر استفاده ترین این تعریف ها عبارت اند از:
• فاصله ژنتیکی استاندارد نی[ ۵]
• فاصله وتری کاوالی - اسفورزا[ ۶]
• فاصله ژنتیکی رینولدز، ویر و کوکرهم[ ۷]
در همهٔ فرمول های این بخش، X و Y ، دو جمعیت مختلف هستند که لوکوس L آن ها را مطالعه می کنیم.
X u نشان دهنده فراوانی دگره u ام در L است.
در سال ۱۹۷۲، توسط ماساتوشی نی منتشر شد. این معیار عوامل تفاوت های ژنتیکی را جهش و رانش ژن فرض کرده است. [ ۳]
D = − ln ⁡ ∑ ℓ ∑ u X u Y u ( ∑ u X u 2 ) ( ∑ u Y u 2 )
در سال ۱۹۶۷، توسط لوییگی لوکا کاوالی - اسفورزا و آنتونی ویلیام فیربنک ادوادرز منتشر شد. این معیار عوامل تفاوت های ژنتیکی را فقط رانش ژن فرض کرده است. [ ۶]
D CH = 2 π 2 ( 1 − ∑ ℓ ∑ u X u Y u )
در سال ۱۹۸۳، این معیار توسط جان رینولدز، بروس ویر و سی. کلارک کوکرهم منتشر شد. این معیار عوامل تفاوت های ژنتیکی را فقط رانش ژن فرض کرده است. [ ۷]