عوالی اللئالی

[ویکی فقه] عوالی اللآلی بعضی آن را غوالی اللآلی خوانده اند که بنا بر تحقیق صحیح نیست و نام صحیح کتاب «عوالی اللآلی» است. مؤلف شیخ محمد بن علی بن ابراهیم احسائی، معروف به ابن ابی جمهور، متوفای بعد از ۹۰۱ ه (دهه اول قرن دهم هجری).
کتابی روایی است شامل روایات فقهی و غیر فقهی.
معرفی کتاب
مصنف محترم، کتاب را در مدت چهار ماه در مشهد مقدس تألیف نموده و آن را بدین گونه مرتب کرده است:۱. مقدمه که ده فصل دارد و مؤلف به مشیخه مؤلف و علت تألیف کتاب پرداخته است.۲. باب اول، که شامل احادیث فقهی است. این احادیث، به ترتیب رایج کتب فقهی از طهارت تا دیات ذکر نشده اند، بلکه چون منابع از بزرگانی چون: علامه حلی، شهید و فاضل مقداد به دست مؤلف رسیده اند و به ترتیب ناقل ذکر شده اند.۳. باب دوم، شامل احادیثی است که بر طبق ابواب فقهی مرتب شده اند. قسمت اول آنها مرویات فخرالمحققین است و قسمت دوم، روایات ابن فهد و محقق حلی است. در خاتمه نیز روایات متفرق در موضوعات گوناگون و بعضی کرامات امیرالمؤمنین نقل شده است.
اعتبار کتاب و مؤلف
ابن ابی جمهور احسائی، از جمله علمایی است که در طول تاریخ بحث های فراوانی را متوجه خود ساخته است. عده ای کتاب او را مردود، ضعیف، مطابق روایات اهل سنت و... دانسته اند. گروهی فراتر رفته و علاوه بر کتاب، در اعتبار مصنف هم مناقشه کرده اند و مثلا او را غلو کننده، صوفی، ضعیف، متساهل و یا غیر دقیق در نقل روایت دانسته اند. شیخ اعظم انصاری در کتاب رسائل چنین می فرماید: «و قد طعن فی ذلک التالیف و فی مؤلفه المحدث البحرانی فی مقدمات الحدائق».در مقابل، بزرگانی چون محدث نوری در مستدرک و سید نعمت الله جزائری در شرح خود بر «عوالی اللآلی» و آیت الله مرعشی نجفی در مقدمه کتاب، اشکالات وارده را نقل کرده و جواب های مفصلی به آنها داده اند.در این مقال جای بسط کلام نیست و طالبین می توانند به منابع فوق مراجعه کنند، اما در چند جمله مختصر می توان گفت:اولا: جواب ایرادها با جوابهای نقضی و حلی مفصلا داده شده است.ثانیا: علمایی چون علامه مجلسی، کتاب «عوالی اللآلی» را از مصادر بحار قرار داده و بزرگانی مانند شیخ یوسف بحرانی و قاضی نور الله شوشتری و... به آن اعتماد کرده و روایات آن را نقل کرده اند.ثالثا: مساله اعتبار کتاب و عدم ذکر اسناد روایات نیز با توجه به هماهنگی روایات این کتاب با کتب معتبر و مسند قابل حل است.تنها مطلبی که باقی می ماند، تشخیص روایات صحیحه از غیر صحیحه است که در این کتاب نیز مانند تمام کتب روایی به عهدۀ محقق و استفاده کننده از کتاب است و در هر کتاب روایی، محقق خبره این اصل اولی را مد نظر دارد که باید روایات و اعتبار آنها را از حیث سند و متن بدون چشم پوشی و از هر کتابی که باشد با دقت بررسی کند.
شرح
...