علم اجمالی در مقام امتثال

[ویکی فقه] بحث از صحت اکتفای مکلّف به علم اجمالی در مقام امتثال را علم اجمالی در مقام امتثال گویند.
در بحث «علم اجمالی در مقام امتثال» از این مسئله سخن به میان می آید که آیا مکلف در مقام امتثال می تواند به علم اجمالی اکتفا نماید یا نه؛ به بیان دیگر، آیا انجام مأمور به از راه احتیاط امتثال اجمالی تکلیف را از ذمه مکلف بر می دارد یا خیر؛ برای مثال، در جایی که شخص توان شناسایی قبله و انجام امتثال تفصیلی را دارد، اگر این کار را انجام ندهد و به چهار طرف نماز بخواند، به طوری که یقین کند نماز را رو به قبله خوانده است، آیا این امتثال اجمالی، جای امتثال تفصیلی را می گیرد یا خیر.
محل بحث علم اجمالی در مقام امتثال
از کفایت و عدم کفایت علم اجمالی در مقام امتثال، در مباحث اجتهاد و تقلید بحث می شود. در آن جا مکلفان به سه دسته تقسیم می شوند: مجتهد، مقلد و محتاط. آن گاه این بحث به میان می آید که آیا با امکان اجتهاد یا تقلید، شخص می تواند احتیاط نماید یا خیر. علما این مسئله را به چهار شکل بیان می نمایند؛ به این صورت که معلوم به اجمال یا از توصلیات است یا از تعبدیات، و در هر صورت، گاهی امتثال اجمالی، مستلزم تکرار عمل است و گاهی مستلزم تکرار عمل نیست. سپس می گویند در توصلیات، در مورد کفایت چنین امتثالی شک وجود ندارد چه مستلزم تکرار باشد چه نباشد و همین طور در تعبدیات، اگر مستلزم تکرار نباشد. بحث و اختلاف در جایی است که امتثال اجمالی در عبادات بوده و مستلزم تکرار باشد.
عناوین مرتبط
احتیاط در تعبدیات؛احتیاط در توصلیات.