علل زوال ادریسیان

[ویکی فقه] در پی تنش های سیاسی پس از رحلت پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله وسلّم و حوادث پس از آن، مسلمانان به دو گروه عمده سیاسی با نگرش های متفاوت حکومتی تبدیل شدند.
روند این حوادث در تحولات بعدی به درون فرقه شیعه نیز راه پیدا نمود و پس از شهادت مظلومانه امام حسین علیه السّلام در عاشورای سال شصت و یک هجری، شیعیان در باب خلافت و شرایط آن به گروه های مختلفی تجزیه شدند. زید بن علی بن حسین بن علی بن ابی طالب علیهم السّلام با قیام علیه حکومت هشام بن عبدالملک (۷۲-۱۲۵ هجری)، پایه گذار مکتب زیدیه در جهان اسلام شد. این گروه که بواسطه انتساب نامشان به نام زید بن علی، به این شهرت رسیده اند، در اصطلاح دانش فرقه شناسی، شاخه ای از مذهب تشیع می باشند که پیروان آن اعتقاد به امامت زید را نیز به همراه دارند. اندیشه «منصوص بودن امامت» و اعتقاد به وجود نص بر امامت اهل بیت علیه السّلام نقطه پیوندی است که زیدیه و امامیه را تحت عنوان عام «تشیع» قرار می دهد. اما تلقی این دو فرقه شیعی از نص بر امامت متفاوت است. از دیدگاه زیدیه، رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلّم به صورت عام به امامت عترتش دستور فرموده است. از دیدگاه این فرقه، منظور از عترت نیز همه فرزندان حضرت فاطمه سلام الله علیهم چه از سادات حسنی و چه از سادات حسینی می باشد. ائمه بعدی زیدیه با تمسک به این نظرات و دیدگاه های زید بن علی، با قیام های گسترده مشکلات فراوانی برای حکومت های جهان اسلام از جمله امویان و پس از آن عباسیان ایجاد نمودند. به طور خلاصه این گروه از جمله فرقه های مهم شیعی هستند که صاحب فلسفه سیاسی و کلامی نسبتا متمایزی شدند. در پی این تلاش ها، حکومت های مختلفی از سوی زیدیان در مغرب، طبرستان و یمن تاسیس شد. با توجه به باز بودن باب اجتهاد در فرقه زیدیه و پیدایش آراء و نظرات گوناگون و نیاز های سیاسی و حکومتی، زیدیه از انشعابات درون فرقه ای به دور نماند و مکتب های جدیدی همچون صالحیه، سلیمانیه، جارودیه، قاسمیه، هادویه، ناصریه و... در درون این گروه ایجاد شد.
فرقه ادریسان
پس از قیام های گسترده زیدیان در قرن دوم هجری که تقریبا تمامی آن ها به شدت سرکوب شدند، به زودی برای همگان آشکار شد که نقاط مرکزی جهان اسلام مانند عراق و حجاز، نقاط مناسبی برای مخالفت با دولت مرکزی نمی باشد. برخلاف عباسیان که از روی آگاهی و با طرح و نقشه به مناطق دور از شهرهای مرکزی چشم طمع دوختند و داعیان خود را برای تبلیغ و جمع آوری نیرو علیه حکومت اموی به آن نقاط فرستادند. زیدیان به حسب یک اتفاق که در جریان قیام حسین بن علی بن حسن(شهید فخ) اتفاق افتاد به اهمیت این مسئله پی بردند و توانستند اولین حکومت خود را به نام ادریسیان دور از مرکز خلافت عباسی تاسیس کنند.
← قیام شهیدفخ
ادریسیان اولین حکومتی مستقل شیعی بود که در دورترین نقطه از مرکز خلافت اسلامی ـ مغرب الاقصی ـ شکل گرفت و در حدود دو قرن در گسترش اسلام در میان ساکنان این منطقه و همگانی نمودن آموزه های اصیل اسلامی نقش آفرینی نمود. آنان در این مدت، خدمات زیادی ارائه کردند و در گسترش فرهنگ دینی و شیعی در قلمرو این منطقه، خوش درخشیدند. ولی با آن همه مقبولیت و خدمت، به علت دخالت دولت اموی اندلس، آزمندی و زیاده خواهی دولت فاطمیان و ضعف بنیه دفاعی حکومت ادریسیان و سرانجام اختلاف درون خاندانی خود مغربیان، این حکومت غروب کرد؛ غروبی که به ظاهر دیگر نمی توان طلوعی برای آن متصور شد. حکومت ها، همچون موجودات زنده متولد می شوند. زندگی و حیات و جوانی دارند و سرانجام به دوران پیری و زوال می رسند. همان گونه که موجود زنده به تغذیه و تقویت و رشد و صحت و همچنین به پیشگیری درمان بیماری ها، نیاز دارد، حکومت نیز باید عوامل تقویت کننده خود را از یک سو، و عوامل تهدید کننده را از سوی دیگر بازشناسد. آفت ها و آسیب های حکومت، مانند بیماری های بدن انسان، هم قابل درمان و هم قابل پیش گیری هستند. شناخت آسیب های حکومت های گذشته شیعه، به هر دانش طلب یاری می دهد که با نگاه عبرت اندوز و بصیرت آموز به زوال و آسیب های مجموع حکومت های شیعی بتواند موانع و آفات مشابه را بشناسد و در راه اصلاح، رفع یا درمان آنها در دولت دائر کنونی بکوشد و یا از آنها پیشگیری کند.
← عوامل از بین رفتن ادریسیان
...