علائم حرکات

[ویکی فقه] علائم حرکات به نشانه های دال بر حرکت فتحه ، کسره و ضمه اطلاق می شود.
حرکات اعرابی عبارتند از فتحه (زبر)، کسره (زیر) و ضمه (پیش). اما علائم آن، ابتدا برای نشان دادن حرکات کوتاه، با گذاشتن نقطه روی حرف (برای نشان دادن فتحه) و زیر حرف (برای نشان دادن کسره) و انتهای حرف (برای نشان دادن ضمه) آغاز شد که به شیوه ابوالاسود دؤلی بود. بعدها برای نشان دادن اعراب حروف، از شکل مصغر و کوچک شده صداهای بلند «آ، ای، او» یعنی فتحه، کسره و ضمه استفاده شد. و امروز هم از همین علائم استفاده می شود.
علائم تنوین
اما برای تنوین - که عبارت است از همین حرکات با نون ساکن - علائمی در گذشته و حال وضع شده است. در نیمه دوم قرن اول، برای نشان دادن تنوین؛ طبق شیوه ابوالاسود دؤلی از دو نقطه روی هم استفاده می شد. خلیل بن احمد پس از ابتکار نشانه ای جدید برای حرکات سه گانه، چنین مقرر کرد که هرگاه حرف متحرک تنوین داشت، از آن حرکت و نشانه تکرار استفاده شود؛ یعنی روی فتحه، فتحه دیگری و روی کسره، کسره ای و روی ضمه، ضمه دیگری گذاشته شود.