عقدهٔ الکترا ( به انگلیسی: Electra Complex ) ، یکی از اصطلاحات روانکاوی است. عقدهٔ الکترا در دختر، معادل عقدهٔ اُدیپ در پسر است. الکترا برادرش، اورستس، را واداشت که مادرشان، کلوتایمنسترا، و ناپدری شان، آیگیستوس، را به انتقام کشتن پدرشان، آگاممنون، به قتل برساند. فروید در نظریه روانکاوی، از این داستان، برای توصیف میل ناخودآگاه دختر به از بین بردن مادر، و تصاحب پدر در دوره ذکری رشد روانی جنسی استفاده کرده است. [ ۱]
فروید، پس از توضیح عقدهٔ اُدیپ برای شکل گیری هویت مردانه، مسئلهٔ هویت زنانه را حل ناشده گذاشت. فرض او در ابتدا این بود که برای دختربچه ها، عقدهٔ ادیپ به سادگی معکوس می شود. به این ترتیب که دختربچه نیز مانند پسربچه، ابتدا مادر را موضوع عشق خود قرار می دهد، اما بعد با تغییر جهت میل، روبه رو می شود و به پدر، میل می ورزد؛ اما در نتیجهٔ رقابت مادر، احساس زنا با محارم را در خود، سرکوب می کند، و اشتیاقش را به مردان بزرگسال دیگر، معطوف کرده، و به این طریق، خود را با مادر، همسان می کند. [ ۲]
نظر فروید راجع به آنچه باعث تغییر جهت میل دختربچه از مادر به پدر می شود، در طول زمان تغییر کرد. او در ابتدا این فرض را مطرح کرد که دختربچه پیش از آن که کلیتوریس خود را با آلت مردی یک پسربچه مقایسه کند، گمان می کند که خود نیز ذکر دارد. اما پس از مقایسه، تصور می کند که ذکر او کنده شده، از این رو دختر اختگی را همچون «عملی که پیش از این انجام شده» تجربه می کند، در حالی که برای پسران اختگی صرفاً یک تهدید است. پس فکرش از ذکر به یک بچه منتقل می شود، خواستی که سرآغاز عقدهٔ ادیپ است که او را وامی دارد به پدر به عنوان موضوع عشق روی بیاورد. [ ۳]
فروید بعدها در این تحلیل تجدید نظر کرد. او همچنان معتقد بود که اختگی برای دختران همچون عملی انجام شده مطرح می شود، ولی دیگر آن را به واقعیتی صرفاً کالبد شناختی نسبت نمی داد ( کلیتوریس در برابر ذکر ) بلکه آن را این گونه توضیح می داد که دختر مادر را سرزنش می کند که به او یک ذکر درست نداده است. [ ۳]
پس از این نقطه، سه راه در مقابل دختر گشوده می شود:
• دختر کوچک می تواند به سهولت میل جنسی را به کلی کنار بگذارد.
• دختر می تواند نقص خود را منکر شود، و به مردانگیِ به خطر افتاده اش بچسبد و امیدوار باشد روزی ذکری بیابد. از نظر فروید این عقدۀ مردانه می تواند به همجنس خواهی زنانه ختم شود.
• دختر می تواند از مادر گذار کند و پدر را موضوع عشق خود قرار دهد و از پدر نیز به مردان دیگر منتقل شود. [ ۴]
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلففروید، پس از توضیح عقدهٔ اُدیپ برای شکل گیری هویت مردانه، مسئلهٔ هویت زنانه را حل ناشده گذاشت. فرض او در ابتدا این بود که برای دختربچه ها، عقدهٔ ادیپ به سادگی معکوس می شود. به این ترتیب که دختربچه نیز مانند پسربچه، ابتدا مادر را موضوع عشق خود قرار می دهد، اما بعد با تغییر جهت میل، روبه رو می شود و به پدر، میل می ورزد؛ اما در نتیجهٔ رقابت مادر، احساس زنا با محارم را در خود، سرکوب می کند، و اشتیاقش را به مردان بزرگسال دیگر، معطوف کرده، و به این طریق، خود را با مادر، همسان می کند. [ ۲]
نظر فروید راجع به آنچه باعث تغییر جهت میل دختربچه از مادر به پدر می شود، در طول زمان تغییر کرد. او در ابتدا این فرض را مطرح کرد که دختربچه پیش از آن که کلیتوریس خود را با آلت مردی یک پسربچه مقایسه کند، گمان می کند که خود نیز ذکر دارد. اما پس از مقایسه، تصور می کند که ذکر او کنده شده، از این رو دختر اختگی را همچون «عملی که پیش از این انجام شده» تجربه می کند، در حالی که برای پسران اختگی صرفاً یک تهدید است. پس فکرش از ذکر به یک بچه منتقل می شود، خواستی که سرآغاز عقدهٔ ادیپ است که او را وامی دارد به پدر به عنوان موضوع عشق روی بیاورد. [ ۳]
فروید بعدها در این تحلیل تجدید نظر کرد. او همچنان معتقد بود که اختگی برای دختران همچون عملی انجام شده مطرح می شود، ولی دیگر آن را به واقعیتی صرفاً کالبد شناختی نسبت نمی داد ( کلیتوریس در برابر ذکر ) بلکه آن را این گونه توضیح می داد که دختر مادر را سرزنش می کند که به او یک ذکر درست نداده است. [ ۳]
پس از این نقطه، سه راه در مقابل دختر گشوده می شود:
• دختر کوچک می تواند به سهولت میل جنسی را به کلی کنار بگذارد.
• دختر می تواند نقص خود را منکر شود، و به مردانگیِ به خطر افتاده اش بچسبد و امیدوار باشد روزی ذکری بیابد. از نظر فروید این عقدۀ مردانه می تواند به همجنس خواهی زنانه ختم شود.
• دختر می تواند از مادر گذار کند و پدر را موضوع عشق خود قرار دهد و از پدر نیز به مردان دیگر منتقل شود. [ ۴]
wiki: عقده الکترا