عقده اُدیپ ( به انگلیسی: Oedipus complex ) در نظریه روان کاوی به تمایل پسربچه به ارتباط جنسی با مادرش گفته می شود که حسی از رقابت با پدر را پدیدمی آورد. این مفهوم، نخستین بار، توسط زیگموند فروید، در کتاب تفسیر خواب ها ( سال ۱۸۹۹ میلادی ) توضیح داده شد. [ ۱] [ ۲]
بر اساس نظریهٔ فروید، پسران در ابتدا مادرشان را موضوع عشق می دانند؛ اما به تدریج، پی می برند که او موضوع عشق پدرشان نیز هست؛ بدین ترتیب، پدر در تصاحب مادر، به رقیب پسر، بدل می شود و پسر واهمه دارد که پدر، آلت تناسلی او را قطع کند. پس، پسر با چشم پوشی از مادر به عنوان موضوع عشق، و همانندسازی خود با پدر، از این تنگنا می رهد. او به جبران چشم پوشی از مادر، در آینده، قادر خواهد بود که زنان دیگر را در مقام موضوع عشق برگزیند. [ ۳]
فروید، معتقد بود که این مرحله عقده ادیپ در رشد کودکان بین ۳ تا ۵ سال چیزی طبیعی است و پایان آن زمانی است که کودک هویتش را با والد از جنس خودش شناسایی کرده و امیال جنسی اش را سرکوب می کند؛ این فرایند در نظریه فروید باعث تشکیل فراخود می شود.
انتخاب این اصطلاح بر مبنای سرگذشت شخصیت اسطوره ای ادیپ بود که پدرش را کُشت و با مادرش ازدواج کرد. معادل زنانه عقده ادیپ عقده الکترا است. [ ۱]
واژهٔ «اُدیپ» در این اصطلاح اشاره به شخصیت «ادیپ» در اسطوره شناسی یونانی دارد که این پسر نادانسته، پدرش «لایوس» را می کشد تا با مادرش «یوکاسته» ازدواج کند. نمایشی به نام ادیپ شهریار نیز براساس این افسانه توسط سوفوکل در سال ۴۲۹ پیش از میلاد اجرا شده است.
اجراهای معاصری از این نمایشنامهٔ در پاریس و وین در سدهٔ نوزدهم میلادی انجام شد که به صورت اتفاقی، زیگموند فروید هم آن ها را تماشا کرد. فروید گفت که میل ادیپی یک پدیده روان شناختی جهانی است که در انسان ها ذاتی است و علت بسیاری از احساسِ گناه های ناخودآگاه است.
فروید معتقد بود که احساسات ادیپی در طول میلیون ها سالِ فرگشتِ انسان از میمون ها به ارث رسیده اند. [ ۵] دیدگاه او در مورد جهانی بودنِ آن مبتنی بر مشاهداتِ بالینی اش از کودکان روان رنجور یا عادی، تحلیل او از پاسخ خود به ادیپ رکس ( Oedipus Rex ) ، و بر این واقعیت استوار بود که نمایشنامه، هم بر مخاطبان باستانی و هم بر مخاطبان مدرن تأثیرگذار است. فروید جذابیت جاودانهٔ اسطوره ادیپ را اینگونه توصیف می کند:
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفبر اساس نظریهٔ فروید، پسران در ابتدا مادرشان را موضوع عشق می دانند؛ اما به تدریج، پی می برند که او موضوع عشق پدرشان نیز هست؛ بدین ترتیب، پدر در تصاحب مادر، به رقیب پسر، بدل می شود و پسر واهمه دارد که پدر، آلت تناسلی او را قطع کند. پس، پسر با چشم پوشی از مادر به عنوان موضوع عشق، و همانندسازی خود با پدر، از این تنگنا می رهد. او به جبران چشم پوشی از مادر، در آینده، قادر خواهد بود که زنان دیگر را در مقام موضوع عشق برگزیند. [ ۳]
فروید، معتقد بود که این مرحله عقده ادیپ در رشد کودکان بین ۳ تا ۵ سال چیزی طبیعی است و پایان آن زمانی است که کودک هویتش را با والد از جنس خودش شناسایی کرده و امیال جنسی اش را سرکوب می کند؛ این فرایند در نظریه فروید باعث تشکیل فراخود می شود.
انتخاب این اصطلاح بر مبنای سرگذشت شخصیت اسطوره ای ادیپ بود که پدرش را کُشت و با مادرش ازدواج کرد. معادل زنانه عقده ادیپ عقده الکترا است. [ ۱]
واژهٔ «اُدیپ» در این اصطلاح اشاره به شخصیت «ادیپ» در اسطوره شناسی یونانی دارد که این پسر نادانسته، پدرش «لایوس» را می کشد تا با مادرش «یوکاسته» ازدواج کند. نمایشی به نام ادیپ شهریار نیز براساس این افسانه توسط سوفوکل در سال ۴۲۹ پیش از میلاد اجرا شده است.
اجراهای معاصری از این نمایشنامهٔ در پاریس و وین در سدهٔ نوزدهم میلادی انجام شد که به صورت اتفاقی، زیگموند فروید هم آن ها را تماشا کرد. فروید گفت که میل ادیپی یک پدیده روان شناختی جهانی است که در انسان ها ذاتی است و علت بسیاری از احساسِ گناه های ناخودآگاه است.
فروید معتقد بود که احساسات ادیپی در طول میلیون ها سالِ فرگشتِ انسان از میمون ها به ارث رسیده اند. [ ۵] دیدگاه او در مورد جهانی بودنِ آن مبتنی بر مشاهداتِ بالینی اش از کودکان روان رنجور یا عادی، تحلیل او از پاسخ خود به ادیپ رکس ( Oedipus Rex ) ، و بر این واقعیت استوار بود که نمایشنامه، هم بر مخاطبان باستانی و هم بر مخاطبان مدرن تأثیرگذار است. فروید جذابیت جاودانهٔ اسطوره ادیپ را اینگونه توصیف می کند:
wiki: عقده ادیپ