عطاملک جوینی
لغت نامه دهخدا
فرهنگ فارسی
پیشنهاد کاربران
علاءالدین ابوالمنظر عطاملک بن بهاءالدین محمد جُوِینی ( ۶۲۳–۶۸۱ هـ ق ) مورخ و ادیب ایرانی که در قرن هفتم قمری می زیست. از آثار او جهانگشای جوینی و رسالهٔ تسلیةالاخوان است. از نثر نویسان دوره مغول بود. کتاب تاریخ جهانگشای او نثری پیچیده داشت. این کتاب در شرح ظهور چنگیز، احوال و فتوحات او، تاریخ خوارزمشاهیان، فتح قلعه های اسماعیلیه و حکومت جانشینان حسن صباح نوشته شده است.
... [مشاهده متن کامل]
علاءالدین در سال ۶۲۳ ق. در شهر جاجرم ، آزادوار، ولایت جوین خراسان متولد شد. او از خاندان بزرگ صاحب دیوان جوینی بود . این خانواده، از قدیم در مغلولان در دستگاه حکومت بوده و معمولاً وظیفه صاحب دیوانی را عهده دار بوده اند و در زمانی قدیم تر، اجدادشان مقام حجابت و وزارت خلفای عباسی را برعهده داشته اند. پدر و پدربزرگ او از جمله صاحب دیوانانی بودند که در سده های پنجم، ششم و هفتم قمری همواره متصدی مشاغل بزرگ و دولتی در زمان سلطان جلال الدین مِنکُبِرنی و اوگتای خان بودند. عطاملک از جوانی وارد کارهای دیوانی شد و به خدمت امیر ارغون حکمران خراسان درآمد و دو بار به همراه وی به پایتخت مغولستان قراقروم سفر کرد. در این سفرها با احوال مغولان آشنایی پیدا کرد و در همین مسافرت ها شروع به نوشتن کتابی با موضوع فتوحات مغولان کرد که به تاریخ جهانگشا شهرت دارد. در سال ۶۵۴ ق. که هلاکوخان مغول به خراسان آمد عطاملک به وی پیوست و در جنگ های وی با اسماعیلیانِ اَلَموت و خلیفه عباسی در بغداد همراه او بود؛ و با جلب رضایت هلاکو توانست قسمتی از کتابخانهٔ اَلَموت را از نابودی نجات دهد. او همچنین در سقوط بغداد ( ۱۲۵۸ ) توسط هلاکو او را همراهی می کرد و در سال بعد به عنوان فرماندار بغداد، جنوب بین النهرین و خوزستان منصوب شد.
پس از مرگ هلاکوخان، او به سعایت مجدالملک یزدی مدتی گرفتار گردید؛ زمانی که آزاد گشت در شب شنبه ۴ ذیحجه ۶۸۱ قمری ( ۲۲ اسفند ۶۶۱ ) در اران درگذشت. پیکر او را به تبریز برده و در مقبره چرنداب به خاک سپردند. صدرالدین علی طوسی در اینباره سروده است:
... [مشاهده متن کامل]
علاءالدین در سال ۶۲۳ ق. در شهر جاجرم ، آزادوار، ولایت جوین خراسان متولد شد. او از خاندان بزرگ صاحب دیوان جوینی بود . این خانواده، از قدیم در مغلولان در دستگاه حکومت بوده و معمولاً وظیفه صاحب دیوانی را عهده دار بوده اند و در زمانی قدیم تر، اجدادشان مقام حجابت و وزارت خلفای عباسی را برعهده داشته اند. پدر و پدربزرگ او از جمله صاحب دیوانانی بودند که در سده های پنجم، ششم و هفتم قمری همواره متصدی مشاغل بزرگ و دولتی در زمان سلطان جلال الدین مِنکُبِرنی و اوگتای خان بودند. عطاملک از جوانی وارد کارهای دیوانی شد و به خدمت امیر ارغون حکمران خراسان درآمد و دو بار به همراه وی به پایتخت مغولستان قراقروم سفر کرد. در این سفرها با احوال مغولان آشنایی پیدا کرد و در همین مسافرت ها شروع به نوشتن کتابی با موضوع فتوحات مغولان کرد که به تاریخ جهانگشا شهرت دارد. در سال ۶۵۴ ق. که هلاکوخان مغول به خراسان آمد عطاملک به وی پیوست و در جنگ های وی با اسماعیلیانِ اَلَموت و خلیفه عباسی در بغداد همراه او بود؛ و با جلب رضایت هلاکو توانست قسمتی از کتابخانهٔ اَلَموت را از نابودی نجات دهد. او همچنین در سقوط بغداد ( ۱۲۵۸ ) توسط هلاکو او را همراهی می کرد و در سال بعد به عنوان فرماندار بغداد، جنوب بین النهرین و خوزستان منصوب شد.
پس از مرگ هلاکوخان، او به سعایت مجدالملک یزدی مدتی گرفتار گردید؛ زمانی که آزاد گشت در شب شنبه ۴ ذیحجه ۶۸۱ قمری ( ۲۲ اسفند ۶۶۱ ) در اران درگذشت. پیکر او را به تبریز برده و در مقبره چرنداب به خاک سپردند. صدرالدین علی طوسی در اینباره سروده است:
