عصر سنگ

عصر سنگ یا عصر حجر دوره ای است که در آن انسان ساخت ابزار از سنگ را آموخت این دوره بسیار پیشتر از مهاجرت انسان از شرق آفریقا و در حدود ۲. ۶ میلیون سال قبل آغاز شد. ازآنجاکه انقلاب شناختی را آغازِ تاریخ می دانند، عصر سنگ در دورهٔ پیش از تاریخ جای می گیرد.
اصطلاح عصر سنگ را نخستین بار رومیان و چینیان باستان به کار برده اند. بااین حال، در سال ۱۸۱۹ کریستیان یورگنسن تامسن، نخستین موزه دار موزهٔ ملی دانمارک، به هنگام ساماندهی مجدد اشیای موزه اش، تصمیم گرفت آن ها را براساس مواد معمولِ به کاررفته در زمان ساختشان بچیند. تامسن آثار موزه اش را سه بخش کرد: عصر سنگ، عصر مفرغ و عصر آهن. [ ۱]
عصر سنگ کهن یا دورهٔ پارینه سنگی بیش از یک میلیون سال به درازا کشید و در درازای این زمان، تغییرات آب و هوایی ای رخ داد که اثر بسیاری بر فرگشت انسان گذارد. ریخت شناسی واژگانیِ انسان ها نیز از این دوره تا گذر از بخش های نزدیک تر عصر سنگ نمو نمود.
بازهٔ زمانی میان پایان عصر یخ میان ۱۰ تا ۶ هزار سال به درازا انجامید و ویژگی آن پدید آمدن دریاها و تغییرات محیطی و نیاز به یافتن منبع های خوراکیِ تازه بود. گسترش و پیشرفت ابزارهای ظریف سنگی، واکنشی به این نیاز بود. این ابزارهای پیشرفته، ابزارهای دورهٔ پارینه سنگی بود. در اروپا این ابزارها در دورهٔ میان سنگی از خاور نزدیک کهن بدانجا برده شده بود. این ابزارها شکار را پیشرفته کرده و ماهی گیری را ممکن ساخت. رام کردن سگ برای شکار، محصول این دوران است.
دورهٔ نوسنگی یا عصر سنگِ نو با کاربرد کشاورزی شناخته می شود؛ برای این ویژگی، گاه این دوره را «انقلاب نوسنگی» نیز می خوانند. همچنین کوزه گری در این زمان گسترش یافت و زیستگاه های انسانیِ بزرگ تری همانند اریحا و چاتال هویوک پدید آمد. نخستین فرهنگ های نوسنگی در ۸۰۰۰ ق. م در هلال بارور آغاز شدند. از آنجا بود که کشاورزی و فرهنگ به کرانهٔ مدیترانه، درهٔ سِند، چین و جنوب شرقی آسیا گسترده شد.
به دلیل گسترش کشاورزی و نیاز به خرمن و فرایند کاشت، ساخت و تراش ابزارهای سنگی که به کار تیز کردن، ساطوری کردن، بریدن و تیشه زدن می آمد، گسترش یافت. نخستین گواهی ها برای بودن بازرگانی در این دوره است. کالاهای گوناگون، صدها کیلومتر آن سوتر برده می شدند. یک نمونهٔ خوب برای یک دهکدهٔ دورهٔ نوسنگی، اسکارا بری در جزیرهٔ اورکنی در اسکاتلند است. این اجتماع دارای بسترهای سنگی، طاقچهٔ سنگی و حتی آبریزگاهی خانگی و پیوسته به یک جوی بود.