عرض لازم بین

[ویکی فقه] عرض لازم بیّن، یکی از اصطلاحات به کار رفته در علم منطق بوده و به معنای عرض بی نیاز از واسطه در اثبات است.
عرضی را که واسطه در اثبات ندارد «عَرَض لازم بیّن» می گویند. ثبوت چنین محمولی برای موضوع بدیهی است و به حدوسط محتاج نیست و به محض تصور موضوع و محمول، جزم به لزوم حاصل می شود. واسطه در اثبات در صورتی منتفی است که واسطه در ثبوت منتفی باشد. «عرض لازم غیر بیّن» آن است که ثبوت محمول برای موضوع، محتاج واسطه است و باید با دلیل ثابت مثل تساوی زوایای مثلث با دو قائمه.
اقسام عرض لازم بیّن
لازم بیّن بر دو قسم است: ۱. لازم بیّن اعم که با تصور طرفین جزم به لزوم ثبوت محمول برای موضوع ثابت می شود؛ مثل نصف چهار بودنِ عدد دو، و مثل تغیّر که ذاتی عالَم و مقتضای ذات آن است. ۲. لازم بیّن اخص که از تصور موضوع، تصور محمول لازم می آید؛ مثل بصر نسبت به عمی.
اقسام عرض لازم غیر بیّن
لازم غیر بیّن نیز بر دو قسم است: ۱. لازم غیر بیّن اعم: عرض لازمی که از تصور آن و تصور ملزوم و نسبت بین آن دو جزم به لزوم حاصل نشود؛ مانند حدوث برای عالم که نیاز به تصور واسطه ای مثل تغیّر دارد. ۲. لازم غیر بیّن اخص: عرض لازمی که از تصور ملزوم تصور آن لازم نیاید؛ مثل کتابت بالقوّه نسبت به انسان.
مستندات مقاله
...