عثمان پاسبان اوغلو

[ویکی فقه] پاسْبانْ اوغْلو، عثمان (۱۱۷۱-۱۲۲۲ق/۱۷۵۸-۱۸۰۷م)، از اعیان و پاشاهای معروف دولت عثمانی در وِدین (شمال غربی بلغارستان)، معاصر سلطان سلیم سوم که بر ضد دربار عثمانی طغیان کرد.
نام و لقب او مشتمل بر واژۀ فارسی پاسبان، در منابع به صورت های مختلف مانند پاساوان اوغلو و پاسبان زاده نیز آمده است و سجع مهرش پازواندزاده عثمان بود که بعدها نام خانوادگی یکی از مهم ترین خاندان های ناحیۀ ودین شد.
به قدرت رسیدن پاسبان
نیاکان پاسبان اوغلو اصلاً تاتار بودند و در لشکرکشی سلطان بایزید اول به بلغارستان شرکت داشتند. نیای او موسوم به پاسبان آغا در جنگ عثمان ـ اتریش در سپاه باب عالی می جنگید و پس از جنگ، دو دهکده در ناحیۀ ودین به او واگذار شد، عمرآغا، پدر عثمان در همان جا ثروت و قدرتی به دست آورد و چون مزاحمت هایی برای دولت مرکزی ایجاد می کرد، در آغاز جنگ های روس ـ اتریش و عثمانی اعدام شد. پاسبان اوغلو در پی این واقعه گریخت و در آلبانی پنهان شد، اما چندی بعد به افلاق (والاشی در رومانی) رفت و در سپاه عثمانی بر ضد اتریش جنگید. وی چون جسارت و قابلیتی نشان داد، بخشوده، و پاره ای از املاک پدر به او بازگردانده شد. او نیز به سرعت نفوذ و قدرت یافت و عده ای از مرزداران و دولتمرادن روم ایلی (بخش اروپایی قلمرو عثمانی) به او پیوستند. در این ایام که بحران های متعدد سیاسی و اقتصادی دربار عثمانی را فراگرفته بود و در بسیاری از ولایات، شورش ها و قیام های استقلال طلبانه ظاهر می شد، پاسبان اوغلو نیز در ودین به اندیشۀ طغیان افتاد. اصلاحات سلطان سلیم سوم، یعنی «نظام جدید» نیز کارساز نشد و سلطان جان بر سر این کار نهاد. پاسبان اوغلو در این میان ودین را تصرف کرد و استحکاماتی ساخت و دستگاهی پدید آورد که مأمن مخالفان اصلاحات سلطان سلیم شد.
← توسعۀ قلمرو
پاسبان اوغلو پس از این درکنار دولت به مقابله با شورشیان صرب و حملات روس ها برخاست، ولی در همین اثنا در ۴۹ سالگی درگذشت. وی با آن که مردی جنگی و از مشهورترین امرای عثمانی در سراسر سواحل دانوب و بالکان به شمار می رفت، بسیار مردم دوست و نرمخو و اهل آبادانی بود. از این رو، میان مردم محبوبیت بسیار داشت. مسجدی که امروزه به نام او مشهور است، از مهم ترین مساجد این ولایات به شمار می رود. مقبرۀ وی در کنار مسجد مصطفیٰ پاشا در ودین قرار دارد.