[ویکی فقه] تحمل حدیث، اصطلاحی در علوم حدیث، به معنای فراگرفتن و شنیدن حدیث از راه های معیّن است. در منابع روایی راه هایی برای تحمل حدیث نقل شده است.
برای سلامت و محفوظ ماندن روایات پیشوایان معصوم (علیهم السّلام) هر راوی از طُرق و راه های خاصّی حدیث معصوم (علیه السّلام) را فرا می گرفته که به آن ها «طُرق تحمّل حدیث» می گویند و این روش تا قبل از تدوین جوامع حدیثی و گسترش نسخه های آن، رایج بوده ولی اکنون رواج کم تری دارد. هدف از آگاهی از آن ها، اطلاع بر چگونگی راویان از یکدیگر و میزان ارزش و اعتبار آن ها است؛ زیرا آن ها، همه از نظر اعتبار یکسان و همسان نیستند و برخی بر بقیّه برتری دارد. محدّثان بزرگوار برای آن که از طرق کامل تری در نقل روایات برخوردار باشند، بر خود زحمت فراوانی را هموار نموده و سفرهای متعدّد انجام می داده اند تا آن که برای نسل های بعد، دسترسی بر روایات امامان معصوم (علیهم السّلام) سهل تر و کامل تر باشد.
شرایط تحمل روایت
شرایط تحمل روایت در مرحلة تحمل تنها لازم است که راوی برخوردار از دو شرط عقل و تمییز باشد. مقصود از تمییز مرحله ای میان صباوت و بلوغ و بلکه مراهق است؛ یعنی راوی افزون بر عاقل بودن، قدرت میان خیر و شر را داشته باشد. و به عکس مراحل نقل و پذیرش اسلام، ایمان، بلوغ و عدالت در مرحلة تحمل شرط نیست. بنابراین اگر کافر، یا منافق (= سایرفرق اسلامی غیر از امامیه) یا غیر بالغ، یا فاسق روایتی را به هر یک از طرق تحمل تلقی و دریافت کرده باشد.، مفهوم تحمل تحقق یافته است. هر چند در مرحلة اداء و نقل، زمانی از او پذیرفته می شود که دارای شرایط اسلام، ایمان، بلوغ و عدالت باشد.دلیل مدعا وقوع این گونه تحمل در صدر اسلام است. به عنوان نمونه جبیر بن مطعم به هنگام کفر شنید که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) در نماز مغرب سوره طور خواند و آنگاه که اسلام آورد این حدیث (سنت پیامبر (صلی الله علیه و آله)) را نقل کرد و از او پذیرفته شد. یا گروهی از صحابه پیامبر (صلی الله علیه و آله)، هم چون حسن و حسین (علیهماالسّلام) عبدالله بن زبیر، نعمان بن بشیر و... در حال خردسالی، یا نوجوانی- در هر حال پیش از بلوغ روایات زیادی را از پیامبر (صلی الله علیه و آله) شنیده و پس از نقل مورد پذیرش محدثان قرار گرفته است. برخی از صاحب نظران اهل سنت برای آغاز و تحمل حدیث سنی خاص را پیشنهاد کرده اند مثلا گفته اند: حداقل سن برای تحمل حدیث، چهار، پنج، یا ده سال است. یا گفته اند: حداکثر سن برای تحمل حدیث ۵۰ یا ۸۰ سال است. این آرا از نگاه عموم محدثان مردود شده است. از نظر آنان ملاک تحمل برخورداری از قوه تمییز است و این قوه برای اشخاص مختلف بخاطر تفاوت سطح استعدادها متفاوت است. پایان سن تحمل زمانی است که شخص قدرت تشخیص را از کف داده و دچار فراموشی، یا کودنی شود.
انگیزه بحث
گر چه این مبحث در شرایط کنونی که کار تحمل عملا پایان یافته و شیوه ای، هم چون اجازه صرفا جنبه تشریقات دارد، اما دانستن آن از دو جهت مفید فایده است:۱. ما را با شیوه ها وکوشش پیشینیان در انتقال میراث روایی و دقت آنان آشنا می سازد.۲. با توجه به این که میان این طرق از نظر ارزش و اعتبار تفاوت است، با آشنا شدن شیوه ها در می یابیم که به عنوان مثال اگر روایتی از طرق سماع نقل شده باشد، از درجه اعتبار بیشتری نسبت به شیوه های دیگر، هم چون اجازه، یا وجادة، برخوردار است، عموما برای تحمل حدیث هشت طریق را برشمرده اند که عبارتند از: سماع، قرائت، اجازه، مناوله، کتابت، اعلام، وصیت و وجادة. و برخی با ادغام وصیت با اعلام، طرق تحمل حدیث را بر هفت شیوه دانسته اند که عملا با هشت طریق تفاوت نخواهد داشت. اینک به تبیین این طریق می پردازیم:
سماع
...
برای سلامت و محفوظ ماندن روایات پیشوایان معصوم (علیهم السّلام) هر راوی از طُرق و راه های خاصّی حدیث معصوم (علیه السّلام) را فرا می گرفته که به آن ها «طُرق تحمّل حدیث» می گویند و این روش تا قبل از تدوین جوامع حدیثی و گسترش نسخه های آن، رایج بوده ولی اکنون رواج کم تری دارد. هدف از آگاهی از آن ها، اطلاع بر چگونگی راویان از یکدیگر و میزان ارزش و اعتبار آن ها است؛ زیرا آن ها، همه از نظر اعتبار یکسان و همسان نیستند و برخی بر بقیّه برتری دارد. محدّثان بزرگوار برای آن که از طرق کامل تری در نقل روایات برخوردار باشند، بر خود زحمت فراوانی را هموار نموده و سفرهای متعدّد انجام می داده اند تا آن که برای نسل های بعد، دسترسی بر روایات امامان معصوم (علیهم السّلام) سهل تر و کامل تر باشد.
شرایط تحمل روایت
شرایط تحمل روایت در مرحلة تحمل تنها لازم است که راوی برخوردار از دو شرط عقل و تمییز باشد. مقصود از تمییز مرحله ای میان صباوت و بلوغ و بلکه مراهق است؛ یعنی راوی افزون بر عاقل بودن، قدرت میان خیر و شر را داشته باشد. و به عکس مراحل نقل و پذیرش اسلام، ایمان، بلوغ و عدالت در مرحلة تحمل شرط نیست. بنابراین اگر کافر، یا منافق (= سایرفرق اسلامی غیر از امامیه) یا غیر بالغ، یا فاسق روایتی را به هر یک از طرق تحمل تلقی و دریافت کرده باشد.، مفهوم تحمل تحقق یافته است. هر چند در مرحلة اداء و نقل، زمانی از او پذیرفته می شود که دارای شرایط اسلام، ایمان، بلوغ و عدالت باشد.دلیل مدعا وقوع این گونه تحمل در صدر اسلام است. به عنوان نمونه جبیر بن مطعم به هنگام کفر شنید که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) در نماز مغرب سوره طور خواند و آنگاه که اسلام آورد این حدیث (سنت پیامبر (صلی الله علیه و آله)) را نقل کرد و از او پذیرفته شد. یا گروهی از صحابه پیامبر (صلی الله علیه و آله)، هم چون حسن و حسین (علیهماالسّلام) عبدالله بن زبیر، نعمان بن بشیر و... در حال خردسالی، یا نوجوانی- در هر حال پیش از بلوغ روایات زیادی را از پیامبر (صلی الله علیه و آله) شنیده و پس از نقل مورد پذیرش محدثان قرار گرفته است. برخی از صاحب نظران اهل سنت برای آغاز و تحمل حدیث سنی خاص را پیشنهاد کرده اند مثلا گفته اند: حداقل سن برای تحمل حدیث، چهار، پنج، یا ده سال است. یا گفته اند: حداکثر سن برای تحمل حدیث ۵۰ یا ۸۰ سال است. این آرا از نگاه عموم محدثان مردود شده است. از نظر آنان ملاک تحمل برخورداری از قوه تمییز است و این قوه برای اشخاص مختلف بخاطر تفاوت سطح استعدادها متفاوت است. پایان سن تحمل زمانی است که شخص قدرت تشخیص را از کف داده و دچار فراموشی، یا کودنی شود.
انگیزه بحث
گر چه این مبحث در شرایط کنونی که کار تحمل عملا پایان یافته و شیوه ای، هم چون اجازه صرفا جنبه تشریقات دارد، اما دانستن آن از دو جهت مفید فایده است:۱. ما را با شیوه ها وکوشش پیشینیان در انتقال میراث روایی و دقت آنان آشنا می سازد.۲. با توجه به این که میان این طرق از نظر ارزش و اعتبار تفاوت است، با آشنا شدن شیوه ها در می یابیم که به عنوان مثال اگر روایتی از طرق سماع نقل شده باشد، از درجه اعتبار بیشتری نسبت به شیوه های دیگر، هم چون اجازه، یا وجادة، برخوردار است، عموما برای تحمل حدیث هشت طریق را برشمرده اند که عبارتند از: سماع، قرائت، اجازه، مناوله، کتابت، اعلام، وصیت و وجادة. و برخی با ادغام وصیت با اعلام، طرق تحمل حدیث را بر هفت شیوه دانسته اند که عملا با هشت طریق تفاوت نخواهد داشت. اینک به تبیین این طریق می پردازیم:
سماع
...
wikifeqh: طرق_تحمل_حدیث