طبیعیات

[ویکی فقه] طبیعیات، یکی از اصطلاحات به کار رفته در علم منطق بوده و به معنای آرا و گزاره های مربوط به اعیان موجودات عالم است.
قضایای به کار رفته در صناعت جدل باید از مشهورات باشند. آنچه در صناعت جدل برای کاربرد یک قضیه ملاک جواز و عدم جواز قرار می گیرد، شهرت یک قضیه است، اما صرف نظر از شهرت، قضایای مشهوره می توانند به ملاک های مختلف، دسته بندی های متعددی پیدا کنند.
اصناف مقدمات صناعت جدل
بعضی منطق دانان بنابر یک ملاک، تمام مقدمات و مسائل صناعت جدل را در سه صنف منطقیات، خُلقیات و طبیعیات محصور کرده اند. محقق طوسی در اساس الاقتباس پس از نسبت سنجی میان مطلوب در جدل و مطلوب در برهان، به سه صنف مذکور اشاره می کند. وی معتقد است مطلوب جدلی، گاهی مشارک برهان است و گاهی مباین آن. مشارکت در صورتی است که مطلوب مورد نظر را هم از طریق مبادی برهان بتوان اثبات کرد و هم از طریق مبادی جدل؛ مانند: حدوث عالم. مباینت در جایی است که یا خاص به برهان باشد؛ مثل: اثبات حال زوایای قائمه، و یا خاص جدل باشد؛ مثل: اثبات سعادت و نحوست کواکب. وی بعد از بیان مطلب فوق، تمامی مقدمات و مسائل صناعت جدل را در سه صنف محصور می کند: ۱. منطقیات: آرا و گزاره هایی که در سایر آرای نظری یا عملی نافع است؛ مثل اینکه حدود و تعاریف اضداد در یکدیگر داخل اند یا نه. ۲. خُلقیات: آرا و گزاره هایی که به نوعی با افعال ما انسان ها ارتباط دارند؛ مثل اینکه لذت، پسندیده است یا نه و تبدیل اخلاق ممکن است یا نه و عدالت قابل شدت و ضعف است یا نه. ۳. طبیعیات: آرا و گزاره هایی که به اعیان موجودات عالم (غیر مرتبط با افعال انسانی) ارتباط دارند؛ مثل اینکه عالم، قدیم است یا حادث، و نفس بقا دارد یا نه.
مستندات مقاله
در تنظیم این مقاله از منبع ذیل استفاده شده است: • خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس.
...

(یا: حکمت طبیعی؛ حکمت سُفلی) از شاخه های اصلی فلسفۀ قدیم که موضوع آن جسم است. طبیعیات یا حکمت طبیعی، علم به احوال اموری است که در وجود خارجی و در تعقل محتاج به ماده باشند، برخلاف امور دیگر مانند امور ریاضی، الهی و مابعدالطبیعه که در خارج و تعقل محتاج به ماده نیستند. قدما اصول طبیعی را در علم به امور عام و کلی اجسام را سماع طبیعی می نامند. در طبیعیات مباحث مختلفی مورد بحث قرار می گیرد که سرشاخۀ مباحث آن عبارت اند از: ۱. تعریف جسم طبیعی و بیان ماهیت و اجزای آن. ۲. بیان اعراض ذاتی جسم، همچون حرکت و سکون یا اتصال و انفصال ۳. بیان لواحق عمومی جسم طبیعی، همچون شکل و جهت ۴. مباحث فلکیات (اجرام سماوی) ۵. مباحث عنصریات، مشتمل بر بحث از عناصر اربعه، حصول مزاج، معادن، نباتات و حیوانات، و کیفیت تکوّن موجودات. ۶. مباحث نفس، مشتمل بر مباحث نفس انسانی و فلکی و احوال و قوای آن ها. نیز ← سماع_طبیعی