طبقه مفسران صحابه اهل سنت

[ویکی فقه] طبقه مفسران صحابه اهل سنت به مفسران عصر رسالت از نظر اهل سنت اطلاق می شود.
پس از رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلّم نخستین مخاطبان وحی الهی صحابه آن حضرت بودند و در میان آنان برخی بودند که در فهم معانی، اوضاع و احوال و شان نزول قرآن ، از دیگران دانش بیشتری داشته و در صورت لزوم، آیات قرآن کریم را برای دیگر مردم شرح کرده اند؛ تا آن جا که دانشمندان اهل سنت تفسیر صحابی را در حکم «مرفوع» تلقی کرده اند.
مشهورترین مفسران صحابی نزد اهل سنت
سیوطی در الاتقان فی علوم القرآن مشهورترین مفسران صحابی را پس از خلفای راشدین ، ابن مسعود ، ابن عباس ، ابی بن کعب ، زید بن ثابت ، ابوموسی اشعری و عبدالله بن زبیر دانسته است. البته از میان خلفای راشدین بیشتر از همه از علی بن ابی طالب علیه السّلام روایت شده است. علاوه بر افراد مذکور کسانی چون انس بن مالک ، عبدالله بن عمر ، جابر بن عبدالله و… نیز از مفسران بزرگ صحابه به شمار می آیند.در مجموع می توان گفت نزد اهل سنت، علی بن ابی طالب علیه السّلام ، عبدالله بن مسعود و عبدالله بن عباس در میان صحابه در دانش تفسیر سرآمد دیگران بوده اند.
ویژگی های مفسران صحابه
علامه طباطبایی رحمة الله علیه درباره ویژگی های مفسران صحابه معتقد است روش صحابه در تفسیر این بود که گاهی آنچه از پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلّم در معانی آیات قرآن شنیده بودند را به شکل روایت مسند نقل می کردند. این احادیث از اول تا آخر قرآن جمعا دویست و چهل و چند حدیثند که سند بسیاری از آن ها ضعیف و متن برخی از آن ها منکر است و گاهی تفسیر آیات را در صورت اظهارنظر، بدون اسناد به پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلّم القا می کردند. متاخران اهل تفسیر از اهل سنت ، این قسم را نیز جزء روایات نبوی در تفسیر می شمارند؛ زیرا صحابه، علم قرآن را از مقام رسالت آموخته اند و بعید است خودشان از خود چیزی گفته باشند؛ ولی دلیلی قاطع بر این سخن نیست. همچنین مقدار زیادی از این قسم، روایات مربوط به اسباب نزول آیات و قصص تاریخی آن ها است و نیز در میان این روایات صحابی، بسیاری از سخنان عالمان یهود مانند کعب الاحبار و غیره که مسلمان شده بودند، بدون اسناد یافت می شود. همچنین ابن عباس بیشتر اوقات در معنای آیات به شعر تمثل می کرد؛ چنان که در روایتی که از وی درباره سؤالات نافع بن ازرق نقل شده است در جواب دویست و اندی سؤال به اشعار عرب متثمل می شود…. با این حال، روایات رسیده از مفسران صحابه را نمی توان روایات نبوی شمرد و اعمال نظر را از صحابه نفی کرد.
عناوین مرتبط
...