طبقه بندی علوم در اسلام

[ویکی اهل البیت] در اسلام، روش های متعددی برای دسته بندی علوم وجود داشته است. این روش ها عموماً از نوع نگرش پدیدآورندگان آنها به جهان اطراف نشات می گرفته است.
در طبقه بندی نخست، علوم به نظری و عملی تقسیم می شوند، بدون آن که کیفیت و چگونگی انجام علوم عملی مطرح باشد. در علوم نظری که می توان به آن «حکمت نظری» نیز گفت، تنها اصل شناخت و معرفت مطرح است و موضوع بحث، وجود و وضعیت تعلق آن به مادّه است.
این علوم به سه قسمت تقسیم می شود:
«علم الهی» (علم اعلی) که مخصوص امور مجرد از ماده است .
«علم حساب و ریاضی» (علم اوسط) که بحث آن علوم تماماً ذهنی و مجرد از مادّه است .
«علم طبیعی» (علم ادنی) که به امور متعلق به مادّه، چه در صورت ذهن و چه در خارج از آن، می پردازد.
علوم عملی نیز سه دسته اند: «علم اخلاق» مربوط به زندگی شخص ، «علم تدبیر منزل» مربوط به خانواده ، و «علم سیاست» مربوط به مسائل جامعه. این طبقه بندی تحت تأثیر فلسفه یونان، به ویژه ارسطو صورت گرفته است.
در طبقه بندی دوم، علوم بر حسب ارتباط مستقیم خود با هدف اصلی، یعنی استفاده از علوم و دانش های مختلف برای رسیدن به هدفی معین، بررسی می شوند. مثلًا در حکمت نظری یا علوم شرعی ، شناخت و معرفت اصل هستند و دیگر علوم مانند صرف و نحو برای فهم مطالب به یاری می آیند.