طاووس خانم تاج الدوله اصفهانی

[ویکی فقه] تاجُ الدّولۀ اِصْفَهانی، طاووس خانم، ادیب، شاعر و خطاط سدۀ ۱۳ق/۱۹م و یکی از زنان فتحعلی شاه قاجار (سل ۱۲۱۲-۱۲۵۰ق) بود.
طاووس خانم به سبب جایگاه ویژه ای که نزد شاه داشت، از او لقب تاج الدوله گرفت. وی اهل اصفهان و از گرجی زادگان صفویه بود. فتحعلی شاه در یکی از سفرهایش به اصفهان، تاج الدوله را که در آن هنگام ۷ یا ۸ سال داشت، به میرزا عبدالوهاب اصفهانی، متخلص به «نشاط» سپرد تا در تهران و زیر نظر او به تحصیل علوم ادبی بپردازد. نشاط در حق تاج الدوله پدری و استادی کرد و او را به درجۀ کمال رساند.
همسر فتحعلی شاه
تاج الدوله به عنوان زن چهل و دوم فتحعلی شاه، در ۱۲۲۴ق/ ۱۸۰۹م به عقد وی درآمد. فتحعلی شاه پس از ازدواج، نام تخت جواهرنشان خود «تخت خورشید» را به «تخت طاووس» تغییر داد. لیدی شیل نیز در خاطرات خود می نویسد که همسران شاه اصولاً قدرت و جایگاه خاصی نداشتند، مگر تاج الدوله که بسیاری از بزرگان قاجار در خدمت وی بودند.
سرگذشت
تاج الدوله صاحب چندین فرزند شد، از جمله: عضدالدوله، احمد میرزا نویسندۀ تاریخ عضدی، و سلطان محمد میرزا سیف الدوله (شاعر). پس از مرگ فتحعلی شاه در ۱۲۵۰ق/۱۸۳۴م، تاج الدوله از بیم درگیری شاه زادگان مدتی به سیدمحمدباقر شفتی (د ۱۲۶۰ق)، از دانشمندان معروف اصفهان پناه برد؛ پس از بر تخت نشستن محمدشاه (سل ۱۲۵۰-۱۲۶۴ق)، تمامی جواهرات خود را به وی بخشید و به همراه سیف الدوله، یکی از پسرانش به عتبات سفر کرد و پس از چند بار سفر به حج، تا پایان عمر در نجف ماند و در همان شهر نیز درگذشت و در صحن مطهر آرامگاه امیر مؤمنان علی (علیه السلام) دفن شد.
آثار
...