ضیاءالدین عبدالعزیز بن عبدالله ثمینی

[ویکی فقه] ضیاء الدین عبدالعزیز بن عبدالله ثَمینی (۱۱۳۰-۱۱ رجب ۱۲۲۳ق/۱۷۱۸- ۲ سپتامبر ۱۸۰۸م)، از بزرگان فقهای اباضیه است. وی ملقب به ضیاءالدین و معروف به مُصْعَبی، فقیه و متکلم معروف اِباضی قرن دوازدهم و سیزدهم است. شهرت وی بیش تر به سبب اهتمامش به فقه اباضی، به ویژه احکام مربوط به مسائل اجتماعی است؛ هر چند به علوم دیگر هم می پرداخته است.
ثمینی در شهر بنی یزقن، بنی یزقُن (یا بنی یسجن، در الجزایر)، در یکی از خانواده های اصیل مزاب زاده شد. در کودکی به حفظ قرآن و آموختن مبادی علوم پرداخت؛ اما چندان در این راه نپیموده بود که در سنین بلوغ ــ چنان که نزد مردم مزاب مرسوم است ــ به تجارت مشغول شد. به همین سبب به ورجلان سفر کرد و چندی در آن دیار ساکن شد. این حرفه بر شخصیت فکری او اثر نهاد و وی را به اهتمام در فقه واداشت و از او فقیهی واقع گرا و اهل عمل ساخت.
مشخصات و نسب
نسبِ وی به ابوحفص عمر هِنْتاتی، از قبیله بزرگ هِنتاته و جد خاندان حفصیان، می رسد. وی در ۱۱۳۰ در یَسْقِن یا یَسْجِن/ یَزْقِن، از توابع مِزاب، در جنوب الجزایر متولد شد. در همان جا به حفظ قرآن و فراگیری صرف و نحو پرداخت.سپس همراه پدرش به منطقه وَرْجَلان (وَرْقَلَه) کوچ کرد. پس از مرگِ پدرش، اداره اموال او را در یسقن و ورجلان بر عهده گرفت.افزون بر «ثمینی»، در منابع از وی با عنوان «حفصی» نیز یاد کرده اند. برخی نسبت حفصی را به سبب انتساب او به عمر بن حفص هنتانی مصمودی، عمر بن حفص هِنتانی مصمودی، نیای خاندان حفصیه و از مصاحبان نزدیک ابن تومرت (د ۵۲۴ ق) دانسته اند. اما نواده اش، محمد بن صالح ثمینی، سبب آن را انتساب به ابوحفص عمر بن خطاب، خلیفۀ دوم ذکر کرده است.
خانواده ثمینی
بعضی از افراد خانواده ثمینی را اینگونه ذکر کرده اند:
← حاجّه
...