ضروریه مطلقه با عرفیه خاصه شکل اول

[ویکی فقه] ضروریه مطلقه با عرفیه خاصه شکل اول، یکی از ضروب منتج قیاس مختلط در شکل اول است.
«قیاس مختلط»، قیاسی است که صغرا و کبرای آن از قضایای موجهه ترکیب یافته باشد. یکی از ضروب منتج قیاس مختلط در شکل اول عبارت است از: اختلاط قضیه ضروریه مطلقه (صغرا) با عرفیه خاصه (کبرا). مراد از ضروریه مطلقه، کاربرد عام آن است که شامل ضروریه ذاتیه و ضروریه ازلیه می شود.
انتاج این شکل
در ضروب منتج شکل اول، همه جا نتیجه، از لحاظ جهت، تابع کبراست، مگر اینکه کبرا از قضایای وصفیه، یعنی مشروطه عامه یا خاصه و عرفیه عامه یا خاصه باشد که در این صورت نتیجه فی الجمله تابع صغراست، با این توضیح که گاهی نتیجه عیناً تابع صغراست و گاهی جهت موجود در صغرا تجزیه، و یک جزء آن به نتیجه منتقل می شود و گاهی مجموع حاصل از یک جزء از جهت صغرا و یک یا چند جزء از جهت کبرا به عنوان جهت، در نتیجه می آید.
قواعد انتاج
برای تعیین موارد مزبور باید به سه قاعده رجوع کرد: ۱. قاعده اوّل: هر گاه کبرا وصفیه و صغرا مقیّد به لادوام باشد قید مزبور در نتیجه حذف می شود. ۲. قاعده دوّم: اگر کبرا وصفیه بدون ضرورت باشد؛ یعنی عرفیه عامه یا خاصه باشد و صغرا مقیّد به ضرورت شده باشد، قید ضرورت در نتیجه حذف می شود، زیرا ضرورت صغرایی که کبرای آن خالی از ضرورت باشد به نتیجه سرایت نمی کند. ۳. قاعده سوّم: اگر کبرا وصفیه ای باشد که به لادوام مقیّد شده است؛ یعنی مشروطه خاصه یا عرفیه خاصه باشد، قید مزبور از کبرا به نتیجه منتقل می شود. بر این اساس، نتیجه قیاس مرکب از ضروریه مطلقه با عرفیه خاصه، با توجه به قاعده سوم، قضیه دائمه لادائمه خواهد بود؛ یعنی ضرورت از صغرا حذف، و دوام که جزء عام و لازم ضرورت است با لادوام کبرا ترکیب می شود. مثال: بعضی حیوان ها بالضروره انسان اند و هر انسانی همیشه تا زمانی که در خواب است غافل است، نه همیشه؛ پس بعضی حیوان ها دائماً غافل اند، نه همیشه.
مستندات مقاله
...