[ویکی فقه] ضروب شکل چهارم مختلطات، به معنای صور مختلف شکل چهارم قیاسِ متشکل از قضایای موجّهه است.
قیاس به لحاظ اینکه در مقدمات تشکیل دهنده آن، جهت، ذکر شده باشد یا نه، به مطلقات و مختلطات تقسیم می شود. قیاس های مختلط در قالب هر یک از اشکال چهارگانه قرار می گیرند؛ بنابراین منظور «از ضروب شکل چهارم مختلطات» حالت ها و کیفیت ایجاب و سلب و کلی و جزئی بودن دو مقدمه و نوع موجهه در دو قضیه ای است که در قالب شکل چهارم قرار گرفته است.
ضروب شکل چهارم
اگر تعداد قضایای موجهه اعم از بسیطه و مرکبه را سیزده قسم به حساب آوریم حاصل ضرب سیزده در سیزده، ۱۶۹ صورت می شود. شکل چهارم با توجه به شرایط انتاج از لحاظ کمّ و کیف، پنج ضرب منتج دارد. ضرب اول از دو موجبه کلیه تشکیل می شود و نتیجه آن موجبه جزئیه است. ضرب دوم از دو موجبه تشکیل می شود که کبرای آن جزئی و نتیجه آن موجبه جزئیه است. ضرب سوم از دو کلیه تشکیل می شود که صغرای آن سالبه است. ضرب چهارم، عکس ضرب سوم است؛ یعنی از دو کلیه تشکیل می شود که کبرای آن سالبه و نتیجه آن سالبه جزئیه است. ضرب پنجم از صغرای موجبه جزئیه و کبرای سالبه کلیه تشکیل می شود و نتیجه آن سالبه جزئیه است. اینها پنج ضرب است که در قضایای بسیط آمده است و از قضایای مرکبه، سه ضرب ششم، هفتم و هشتم به آنها اضافه می شود؛ ضرب ششم که از صغرای موجبه کلیه و کبرای سالبه جزئیه قابل انعکاس تشکیل می شود و ضرب هفتم عکس ضرب ششم است، به شرط آنکه یک قضیه عرفیه عامه با کبرای آن صادق باشد. ضرب هشتم صغرای آن، سالبه کلیه و کبرای آن موجبه جزئیه است که هر دو یا مشروطه بسیطه و یا عرفیه بسیطه است و یا اینکه یکی مشروطه و دیگری عرفیه و صغرای این دو خاصه باشد. شکل چهارم به حسب جهت نیز دارای پنج شرط است، ضروبی که دارای شرایط جهتی این شکل باشد، منتج و ضروب فاقد شرایط، عقیم و غیر منتج است. منتج از اختلاطات به حسب شرایط مذکوره در هر یک از ضرب اول و دوم، ۱۲۱ صورت است که حاصل ضرب موجهات فعلیه یازده گانه در خود آنهاست. در ضرب سوم، ۴۶ صورت، منتج می شود که حاصل ضرب صغریین دائمتین با فعلیات یازده گانه و صغریات مشروطتین و عرفیتین با شش تا سالبه منعکسه است. همچنین در ضرب چهارم و پنجم، ۶۶ صورت می شود که حاصل ضرب صغریات فعلیه یازده گانه با شش تا سالبه منعکسه است. در ضرب ششم و هشتم، ۱۲ صورت، منتج است که حاصل ضرب صغریین خاصتین با شش تا سالبه منعکسه است. در ضرب هفتم، ۲۲ صورت، منتج است که از ضرب کبریین خاصتین با فعلیات یازده گانه حاصل می شود.
مستندات مقاله
در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است: • فرصت شیرازی، میرزا محمد، اشکال المیزان.• حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید.
...
قیاس به لحاظ اینکه در مقدمات تشکیل دهنده آن، جهت، ذکر شده باشد یا نه، به مطلقات و مختلطات تقسیم می شود. قیاس های مختلط در قالب هر یک از اشکال چهارگانه قرار می گیرند؛ بنابراین منظور «از ضروب شکل چهارم مختلطات» حالت ها و کیفیت ایجاب و سلب و کلی و جزئی بودن دو مقدمه و نوع موجهه در دو قضیه ای است که در قالب شکل چهارم قرار گرفته است.
ضروب شکل چهارم
اگر تعداد قضایای موجهه اعم از بسیطه و مرکبه را سیزده قسم به حساب آوریم حاصل ضرب سیزده در سیزده، ۱۶۹ صورت می شود. شکل چهارم با توجه به شرایط انتاج از لحاظ کمّ و کیف، پنج ضرب منتج دارد. ضرب اول از دو موجبه کلیه تشکیل می شود و نتیجه آن موجبه جزئیه است. ضرب دوم از دو موجبه تشکیل می شود که کبرای آن جزئی و نتیجه آن موجبه جزئیه است. ضرب سوم از دو کلیه تشکیل می شود که صغرای آن سالبه است. ضرب چهارم، عکس ضرب سوم است؛ یعنی از دو کلیه تشکیل می شود که کبرای آن سالبه و نتیجه آن سالبه جزئیه است. ضرب پنجم از صغرای موجبه جزئیه و کبرای سالبه کلیه تشکیل می شود و نتیجه آن سالبه جزئیه است. اینها پنج ضرب است که در قضایای بسیط آمده است و از قضایای مرکبه، سه ضرب ششم، هفتم و هشتم به آنها اضافه می شود؛ ضرب ششم که از صغرای موجبه کلیه و کبرای سالبه جزئیه قابل انعکاس تشکیل می شود و ضرب هفتم عکس ضرب ششم است، به شرط آنکه یک قضیه عرفیه عامه با کبرای آن صادق باشد. ضرب هشتم صغرای آن، سالبه کلیه و کبرای آن موجبه جزئیه است که هر دو یا مشروطه بسیطه و یا عرفیه بسیطه است و یا اینکه یکی مشروطه و دیگری عرفیه و صغرای این دو خاصه باشد. شکل چهارم به حسب جهت نیز دارای پنج شرط است، ضروبی که دارای شرایط جهتی این شکل باشد، منتج و ضروب فاقد شرایط، عقیم و غیر منتج است. منتج از اختلاطات به حسب شرایط مذکوره در هر یک از ضرب اول و دوم، ۱۲۱ صورت است که حاصل ضرب موجهات فعلیه یازده گانه در خود آنهاست. در ضرب سوم، ۴۶ صورت، منتج می شود که حاصل ضرب صغریین دائمتین با فعلیات یازده گانه و صغریات مشروطتین و عرفیتین با شش تا سالبه منعکسه است. همچنین در ضرب چهارم و پنجم، ۶۶ صورت می شود که حاصل ضرب صغریات فعلیه یازده گانه با شش تا سالبه منعکسه است. در ضرب ششم و هشتم، ۱۲ صورت، منتج است که حاصل ضرب صغریین خاصتین با شش تا سالبه منعکسه است. در ضرب هفتم، ۲۲ صورت، منتج است که از ضرب کبریین خاصتین با فعلیات یازده گانه حاصل می شود.
مستندات مقاله
در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است: • فرصت شیرازی، میرزا محمد، اشکال المیزان.• حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید.
...
wikifeqh: ضروب_شکل_چهارم_مختلطات