صنعت چاپ ارمنی

صنعت چاپ ارمنی صنعتی است که بعد از اختراع چاپ فشاری توسط یوهانس گوتنبرگ، برای اولین بار در آن صنعت نخستین نمونه چاپی حروف ارمنی بر روی چوب در کتابی که توسط «براید نباخ» در سال ۱۴۸۶ میلادی در شهر ماینتس چاپ شده بود ظاهر گردید. نخستین کتاب به زبان ارمنی توسط یک روحانی ارمنی به نام هاکوپ مغاپارد ( مغاپارد به معنی گناهکار ) در سال ۱۵۱۲ میلادی در شهر ونیز به چاپ رسید. نام این کتاب مجموعه پزشکی اورباتاگیرک بود، اورباتاگیرک کتابی بود مشتمل بر دعا و مطالب پزشکی قرون وسطایی. کتاب شامل ۱۰۸ صفحه است. [ ۱] [ ۲]
هاگوپ مغاپارد در سال ۱۵۱۳ میلادی چهار کتاب دیگر نیز منتشر کرد که به ترتیب تاریخ انتشار عبارتند از:
«باداراکاتِرت» به انگلیسی ( Pataragatetr ) ، یا «باداراگاماتویتس» شامل سرودهای خاص مراسم کلیسایی، و دارای ۸۸ صفحه است و تنها کتابی است که در این دوره دارای شناسنامه و اطلاعاتی در مورد محل و سال و مسئول چاپ می باشد. «آغتارک» به انگلیسی ( Aghtark ) ، با مضمون نجوم، خرافات سده های میانه و مطالب پزشکی، کلمه آغتارک همان کلمه اختر فارسی به معنی ستاره است؛ بنابراین آغتارک به معنی کتاب پیش بینی به کمک اخترشناسی می باشد. این کتاب در سال ۱۵۱۳ میلادی به چاپ رسید.
«بارزاتومار» به انگلیسی ( Parzatumar ) ، شامل تقویم ( ۳۶ سال ) و پیشگویی است. کلمه بارزاتومار به معنی مجموعه اعیاد کلیسایی است و از ۵۹ ورق تشکیل می شود و در سال ۱۵۱۳ میلادی چاپ گردیده است. «تاغاران» به انگلیسی ( Tagharan ) ، که مجموعه گزیده آثار نرسس شنورهالی، فریک، «مگردیچ نقاش»، «هوانس تلکورانتسی» و دیگر نویسندگان سده های میانه می باشد و در سال ۱۵۱۳ میلادی به چاپ رسیده است.
کارهای چاپی هاکوپ مغابارد دو رنگ ( سیاه و قرمز ) و دارای تزئینهایی به صورت کادر اکثراً در بالای صفحات هستند. حروف استفاده شده در کار چاپی او دو نوع هستند حروف بزرگ و حروف کوچک.
دربارهٔ خود هاکوپ آگاهی کمی در دست است. تا آنجا که میدانیم او یکی از بازرگانان اهل جوغا بود که برای انجام کارهای تجاری به ایتالیا مهاجرت کرده بود. فعالیت چاپخانه هاکوپ مغاپارد سه سال ادامه یافت اما پس از آن چاپ ارمنی حدود نیم سده موجودیت خود را از دست داد. با این حال ونیز محل تأسیس دومین و سومین چاپخانه های ارمنی در سده ۱۶ بود و تا اوایل سده ۱۸ میلادی تأمین کننده عمده و اصلی کتابهای چاپی ارمنی محسوب می شد.