صفیه دختر عبد المطلب

[ویکی اهل البیت] صفیه دختر عبدالمطلب، عمه بزرگوار پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و خواهر حمزه از زنان نامدار تاریخ صدر اسلام است که به جز ویژگی های دیگر ایشان مانند روایت از پیامبر، توان بالای وی در سرایش شعر و اشعاری که از او برجای مانده است، وی را در ردیف شاعران شناخته شده آن دوران قرار داده است.
خانم «لیلی محمد حیالی» از دانشکده ادبیات دانشگاه «مستنصریه» بغداد، اقدام به گردآوری اشعار صفیه و تدوین دیوان شعر وی کرده است. خانم حیالی، در مقاله ای علمی، تحقیقی که در مجله ادبی، فرهنگی «المورد» شماره یکم، سال 1999، چاپ بغداد منتشر ساخته، در خصوص این دیوان و ویژگی های شعر صفیه به تفصیل سخن گفته است.
با توجه به شخصیت والای صفیه و نیز برجستگی وی به عنوان یک بانوی شاعر و با توجه به محتوای غنی مقاله، آن را برای علاقه مندان به این گونه مباحث از عربی به فارسی برگرداندیم که در دو قسمت ملاحظه خواهید کرد. بخش دوم این مقاله، عمدتا به بازگویی و شرح اشعار صفیه می پردازد. ضمنا عنوان «صفیه بانوی کرامت، بانوی شعر» را پیام زن برای ترجمه این مقاله انتخاب کرده است.
صفیه دختر عبدالمطلب بن هاشم بن عبدمناف، هاشمی و قریشی و عمه رسول الله صلی الله علیه و آله است. مادر صفیه، هاله بنت وهیب بن عبدمناف بن زهرة بن کلاب بن مرّة بن کعب بن لؤی است. وی خاله رسول الله صلی الله علیه و آله است. شوی صفیه، عوام بن خُویلد بن اسد بن عبدالعزی بن قصی بن کلاب بن مرة بن کعب بن لؤی است که برادر خدیجه کبری، همسر رسول الله صلی الله علیه و آله است.
فرزند صفیه، زبیر بن عوام است که رسول الله صلی الله علیه و آله او را از یارانش خواند. برادران صفیه، حمزه و عوّام و حجل (پسران عبدالمطلب)اند. صفیه، ده برادر و شش خواهر داشت و فرزندانش: زبیر و سائب و عبدالکعبه بودند.
در زمان جاهلیت، حادث بن حرب بن امیه با وی ازدواج کرد و صفیه برای او «صیفی بن حارث» را به دنیا آورد، که او را بعدها از دست داد. سپس عوّام بن خُویلد (پدر زبیر) با وی ازدواج کرد. فرزند صفیه، زبیر از اولین مسلمانان بود و در هشت سالگی اسلام آورد. او به حبشه مهاجرت کرد و در جنگ ها همراه رسول الله صلی الله علیه و آله بود و در جنگ جمل به حیله کشته شد.
او متأسفانه در جمل در مقابل امیرالمومنین علیه السلام صف آرایی کرد و در رأس پیمان شکنان قرار گرفت، ولی ظاهراً پس از سخنان امام علی علیه السلام با وی پشیمان گشت و از جنگ کناره گرفت لکن به دسیسه، توسط طلحه یا دیگری کشته شد. تمامی مصادر بر اسلام آوردن صفیه ـ برخلاف دیگر عمه های پیامبر ـ و ایمان نیک او هم رأی اند.

[ویکی شیعه] صَفِیَّه دختر عبدالمطلب (۵۳ قبل از هجرت - ۲۰ هجری) عمه پیامبر اسلام (ص) و مادر زبیر بن عوام که روایاتی نیز از پیامبر(ص) نقل کرده است. صفیه در برخی غزوات صدر اسلام به مجاهدان کمک می کرد و در غزوه خندق یکی از یهودیان را کشت. وی در سال ۲۰ هجری و در ایام خلافت عمر بن خطاب درگذشت و در بقیع دفن شد. بر قبر صفیه گنبد و بارگاهی در بقیع وجود داشت که به دست وهابیان ویران گشت.
صفیه بنت عبدالمطلب در سال ۵۳ قبل از هجرت (تقریبا ۱۰ سال قبل از عام‎ الفیل) در مکه به دنیا آمد. پدر صفیه، عبدالمطلب (جد پدری پیامبر) و مادرش هالة بنت وهیب بن عبدمناف بن زهره بن کلاب بن مرّه (خاله پیامبر) است. وی ده برادر و شش خواهر داشت که حمزه، مقوم و حجل برادر مادری وی نیز بودند.
صفیه در عصر جاهلیت ابتدا با حارث بن حرب بن امیه بن عبدشمس بن عبدمناف بن قصی بن کلاب بن مرّه و سپس با عوام بن خویلد بن اسد بن عبدالعزی بن قصی بن کلاب بن مرّه (برادر خدیجه) ازدواج کرد که در جنگ فجار به قتل رسید. وی از همسر اول خود دختری به نام صبقاء یا صفیا و از همسر دوم سه پسر به نام های زبیر و سائب و عبدالکعبه به دنیا آورد. برخی نقل کرده‎اند که همسر اول وی قبل از عوام بن خویلد، شخصی به نام عمیر بن وهب بن عبد بن قصی بوده است.