صادق خان شقاقی

صادق خان شقاقی از سال ۱۷۸۶ تا ۱۸۰۰ رئیس ایل شقاقی و خان خانات سراب بود. [ ۱] او پسر ارشد و جانشین علی خان شقاقی بود. [ ۱] شقاقی ها کردهایی بودند که تُرک شده و به اسلام شیعه گرویده بودند. آن ها در اصل در منطقهٔ اردبیل سکنی گزیده و از مشگین شهر به عنوان مقر خود استفاده می کردند. پس از ورود نادر قلی بیگ به آذربایجان در سال ۱۷۳۰، آن ها را به خراسان تبعید کردند. آن ها سرانجام به آذربایجان بازگشتند و این بار در سراب و میانه مستقر شدند. [ ۱]
صادق خان در سال ۱۲۰۵ هـ. ق در ناحیهٔ سراب با آقامحمدخان قاجار به نبردی سهمگین پرداخت و از وی شکست سختی خورد اما به شفاعت ابراهیم خلیل خان جوانشیر مورد عفو شاه قرار گرفت. [ ۲] وی سپس در دستگاه شاه وارد شده، به تدریج ترقی کرد تا این که به مقام سرداری که مورد اعتماد شاه بود رسید تا آن جا که شاه قاجار، هنگامی که با سپاهیانش عازم قفقاز گردید تا به سرکوب و تصرف آن جا بپردازد، صادق خان شقاقی را نیز همراه خود نمود. [ ۳] آقامحمدخان در این جنگ ابتدا از قره باغ شروع کرد و در نهایت خود را به شوشا رسانید و با فتح آن جا خزائن و اموال بسیاری به دست آورد اما در همان شهر، احتمالاً توسط سه تن از غلامانش به قتل رسید.
صادق خان پس از قتل شاه، ضمن تصاحب خیمهٔ سلطنتی و جواهرات شاه از جمله تاج کیانی با سپاه انبوهی شامل ۱۵۰۰۰ نفر از عشایر، برای اشغال پایتخت، راهی قزوین شد، [ ۱] ولی فتحعلی شاه به موقع خبردار گردیده، با او به مقابله برخاست و در جنگ سختی که در ماه ربیع الاول ۱۲۱۲ در روستای خاکعلی در نزدیکی آبیک بین دو طرف روی داد صادق خان شکست سختی خورد. [ ۴]
وی پس از این شکست نیز مانند زمان آقامحمدخان نسبت به فتحعلی شاه اظهار اطاعت کرد و به حکومت سراب و گرمرود منصوب شد ولی دوباره بنای خودسری و سرکشی گذاشت و این بار نیز شکست خورد اما باز هم مورد عفو قرار گرفت. [ ۵]
در اواخر سال ۱۲۱۳ که فتحعلی شاه برای سرکوب نادر میرزا پسر شاهرخ شاه افشار عازم خراسان شد، صادق خان شقاقی را نیز به همراه خود برد. صادق خان این بار هم به فتحعلی شاه خیانت کرد؛ بنابراین در سال ۱۲۱۴ فتحعلی شاه او را در اتاقی که تمام روزنه های آن به کلی مسدود شده بود زندانی و هلاک نمود و محمدعلی خان، برادر او را به سرکردگی طایفهٔ شقاقی گماشته و برادر دیگرش ساروخان به ریش سفیدی همان طایفه منصوب و پسرش نیز به منصبی دست یافت.

صادق خان شقاقی ( ـ۱۲۱۴ق)
از امرای آذربایجان و رئیس ایل شقاقی در اواخر حکومت زندیه و اوایل حکومت قاجاریه. به هنگام فوت کریم خان ، حاکم آذربایجان بود. سپس از آقا محمد خان قاجار شکست خورد و نزد ابراهیم خلیل خان جوانشیر، حاکم قراباغ، رفت . او صادق خان را شفاعت کرد و آقا محمد خان او را بخشید (۱۲۰۵ق). سپس به خدمت خان قاجار درآمد و هنگام لشکرکشی وی به آذربایجان ، همراه او بود. در ۱۲۱۱ق، هنگام فتح قلعۀ شوشی و پس از قتل آقا محمدخان ، به کمک قاتلان شاه ، جواهرات سلطنتی را برداشت و به سراب رفت و بعد از نظم بخشیدن به امور آن جا با سپاه بزرگی عزم تسخیر تهران کرد. در قزوین با سپاه فتحعلی شاه روبرو شد و در جنگی که درگرفت ، شکست خورد و به سراب فرار کرد (۱۲۱۲ق). پس از آن، صادق خان به اطاعت فتحعلی شاه درآمد، جواهرات آقا محمد خان را برای وی فرستاد و به حکومت سراب منصوب شد. در همان سال (۱۲۱۲ق) از جعفرقلی خان دُنبلی ، حاکم خوی و تبریز، شکست خورد و به شیروان گریخت ، ولی پس از مدتی با عذرخواهی به فتحعلی شاه پیوست . در اواخر ۱۲۱۳ق، که شاه برای گرفتن مشهد می رفت ، صادق خان را نیز با خود برد و در راه او را مأمور گرفتن چناران و سرکوب حاکم آن جا کرد. صادق خان بار دیگر به فتحعلی شاه خیانت کرد و سرانجام به فرمان او کشته شد.