شیوه تفسیری اهل بیت

[ویکی فقه] تفسیر قرآن منقول از امامان شیعه را تفسیر اهل بیت می گویند.
عموم آثار مرتبط با تفسیر اهل بیت (علیهم السلام) که در گذشته تدوین شده در واقع گردآوری روایات تفسیری آنان و احیاناً نقد این روایات بوده است. هم زمان با گسترش پژوهش های تفسیرشناسانه، آثاری نیز درباره روش شناسی تفسیر اهل بیت (علیهم السلام) شکل گرفتند.
← نخستین آثار
برای روش اهل بیت (علیهم السلام) در تفسیر قرآن، در مقاله «اهل بیت و تفسیر قرآن» از سری مقالات چهارمین کنفرانس قرآن کریم محورهای ذیل معرفی شده اند:۱. تفسیر قرآن به قرآن، شامل سه بخش: تفسیر یک آیه با آیه دیگر، تفسیر بخش های یک آیه با یکدیگر و تفسیر آیه با تفسیر و برداشت خاصی از آیه دیگر.۲. تفسیر قرآن به روایت، شامل دو بخش: تفسیر آیه با روایت رسول خدا (صلی الله علیه وآله) و تفسیر آیه با روایتی از امام معصوم.۳. تفسیر قرآن به لغت و علوم ادبی، شامل ۴ بخش: تبیین معنای لغوی با ذکر واژه های مترادف، بیان معنای لغوی یا ارجاع به کاربردهای عرفی، تفسیر آیه با تکیه بر قواعد صَرف و نحو و تعیین و تحدید مقصود از واژه ها در آیه.۴. تفسیر قرآن به عقل، به دو صورت: تصریح به اصول عقلی، و اتکا و ابتنا بر اصول عقلی بدون تصریح به آن اصول.۵. تفسیر قرآن با تاریخ: اعم از تاریخ انبیا، اقوام و امم گذشته و طاغیان و یاغیان.۶. تفسیر به اخبار غیبی آینده.۷. تفسیر به تشبیه و تمثیل، بدین معنا که امام (علیه السلام) با نشان دادن نمونه ای عینی و خارجی، مقصود آیه را برای مخاطب روشن می سازد.
اقسام تفسیر اهل بیت
در مقاله مزبور همچنین برای تفسیر اهل بیت (علیهم السلام) اقسام ذیل برشمرده شده اند:۱. ذکر مصداق، اعم از مصداق انحصاری، مصداق اکمل و جری و تطبیق (مصداق هم عرض).۲. بیان معانی بطنی، اعم از این که به عنوان «بطن» یا «تأویل» تصریح شده یا به هیچ یک از این دو اصطلاح تصریح نشده باشد.۳. بیان منطبق با دستاوردهای علمی.۴. بیان اسباب نزول. طبعاً این تقسیم جامع نیست و برخی اقسام همچون تفسیر معانی ظاهری قرآن در آن نادیده گرفته شده است، افزون بر این که این گونه تقسیم بندی کلی نشان دهنده جای گاه واقعی اهل بیت (علیهم السلام) در تفسیر قرآن نیست.
نقد و بررسی
...