شیمی درمانی

شیمی دَرمانی ( به انگلیسی: Chemotherapy ) یکی از روش های درمان سرطان است که با استفاده از یک یا چند داروی شیمی درمانی انجام می شود. شیمی درمانی معمولاً با هدف درمان سرطان با استفاده از ترکیبی از داروها یا با هدف افزایش عمر بیمار، ممانعت از گسترش سرطان و رفع بعضی از علائم سرطان به عنوان یک درمان تسکینی انجام می شود. [ ۱] داروهای شیمی درمانی معمولاً به صورت غیر اختصاصی تزریق شده و در تمام بدن پخش می شوند. این داروها تأثیر سایتوتوکسیک دارند و وارد سلول ها شده و با مهار میتوز و تقسیم سلولی یا با ایجاد اختلال در ساختار و عملکرد دی ان ای و جلوگیری از ترمیم و بازسازی دی ان ای مانع از تکثیر سلول های سرطانی و رشد و گسترش آن ها می شوند. [ ۱]
شیمی درمانی ممکن است همراه با سایر روش های درمان سرطان مانند پرتودرمانی، جراحی و گرماافزایی انجام گیرد. این نوع درمان همچنین ممکن است اثرات جانبی منفی بر سلول ها و بافت های سالم بدن مانند مغز استخوان، دستگاه گوارش و فولیکول مو داشته باشد و منجر به ریزش موها، نارسایی مغز استخوان، سرکوب سیستم ایمنی، مشکلات پوستی، مشکل در ناخن ها و التهاب مخاط شود. [ ۲]
کاربرد داروهای شیمیایی به هند باستان برمی گردد. هندی ها سیستمی از داروهای شیمیایی که آیورودا نامیده می شد را طراحی کردند، که در آن بعضی از فلزات همراه با برخی از گیاهان برای معالجه طیف وسیعی از بیماری ها به کار برده می شد. بعد از آن ها و در زمانی نزدیکتر به زمان ما در قرن دهم میلادی می توان به پزشک ایرانی، محمدبن زکریای رازی اشاره کرد که استفاده از مواد شیمیایی از قبیل مس و زاج و جیوه و نمک آرسنیک و نمک آمونیم و طلا و گچ و خاک رس و صدف و قیر و الکل را به منظور معالجه بیماری ها متداول ساخت. ساخت اولین داروی شیمی درمانی سرطان به اوایل قرن بیستم برمی گردد؛ ولی در اصل این دارو به این منظور ساخته نشد و قصد استفاده از آن به عنوان دارو نبود. این ماده گاز خردل بود که در جنگ جهانی اول به عنوان سلاح جنگی به کار برده شد و در فاصله جنگ جهانی اول و دوم و در جنگ جهانی دوم نیز بر روی آن مطالعاتی صورت گرفت. در طول جنگ جهانی دوم مشاهده شد که تعدادی از افراد که به صورت اتفاقی این گاز را تنفس کرده اند، سال ۱۹۴۰ به تعدادی از افراد که به نوع پیشرفته لیمفوما ( سرطانی که به گلبول های سفید خون مرتبط است ) مبتلا بودند دارو به سیاهرگ آن ها تزریق شد. بهبود آن ها موقتی ولی قابل ملاحظه بود. این تجربه به تحقیقات گسترده دربارهٔ مواد مشابهی که بتوانند بر روی سلول های سرطانی چنین اثری بگذارند انجامید. صنایع چند میلیارد دلاری داروسازی ساخته شد و انقلابی هدفمند در زمینه داروسازی به وقوع پیوست؛ ولی محدودیت هایی در زمینه داروهای شیمیایی وجود داشت که هنوز نیز وجود دارد. اولین نوع مدرن ماده شیمی درمانی ارسفنامین بود که به پاول ارلیخ برمی گردد. همچنین ترکیبات آرسنیکی بود که در سال ۱۹۰۹ کشف شد و برای معالجه سیفلیس به کار برده شد. بعد از آن سولفانامیدها توسط دومگ و پنیسیلین توسط الکساندر فلمینگ کشف شد.

شیمی درمانی (chemotherapy)
هرگونه درمان طبی با مواد شیمیایی. معمولاً برای درمان سرطان و با استفاده از داروهای یاخته کش و سایر داروها به کار می رود. این واژه را پل ارلیش، باکتری شناس آلمانی، وضع کرد و آن را برای درمان عفونت ها، با استفاده از مواد شیمیایی صناعی، به کار برد.