شیرخان بندر

شیرخان بندر در شمال افغانستان میان مرز تاجیکستان و افغانستان قرار دارد. میان شیرخان بندر و تاجیکستان رود بزرگ آمودریا قرار دارد که توسط پل پنج با هم ارتباط یافته است. یکی از نام های پیشین آن قزل قلعه بوده است.
در زمان امان الله شاه یکی از افراد او به نام وزیر محمدگل مهمند نایب الحکومهٔ ولایت قطغن شد. وی سیاست پشتون سازی را در این ولایت پیشه کرد و نام بسیاری از مناطق آن را را تغییر داد. محمدگل مهمند نام این شهر را از قزل قلعه که نام تاریخی آن بود به شیرخان که یک نام پشتو است، تغییر داد. [ ۱]
شیر محمد ناشر از قبیلهٔ خروتی قوم غلجایی یکی از بزرگان و خان های مشهور این قوم بود که در تاریخ افغانستان به نام شیرخان مشهور است. پس از آن که حبیب الله کلکانی از نادرشاه شکست خورد، قوای شیرخان به قصد سرکوب یاغیان و نافرمانان به طرف شمال افغانستان پیش می رود و شیرخان تا مرز افغانستان و تاجیکستان را به تصرف خود درمی آورد. نادرشاه به منظور استقرار اوضاع، فرمان می دهد تا شیرخان و افراد او در ولایت قندوز مقر دائمی اختیار نمایند. شیرخان در سال ۱۳۰۹ خورشیدی به منصب والی قندوز مقرر می گردد. او پس از چند سال یکی از زمین داران بزرگ و پرقدرت قندوز می گردد. غلام سرور ناشر یکی از فرزندان شیرخان در شهر کندز مراکزی چون شیرخان بندر، شرکت تولید روغن پنبه دانه یا «سپین زر»، هتل سپین زر، موزه را بنیان گذاری می نماید. شیرخان توسط هاشم خان کاکا محمد ظاهرشاه به قتل می رسد.
این بندر در ۱ تیر ۱۴۰۰ تحت حملهٔ طالبان سقوط کرد.