شیر پروانه ای

شیر پروانه ای ( به انگلیسی: Butterfly valve ) گونه ای از شیرهای صنعتی است که در آن از یک دیسک دایره ای یا مستطیلی که امکان چرخش حول محور خود را دارد، جهت کنترل یا انسداد مسیر جریان سیال استفاده می شود. این نوع از شیرها نسبت به دیگر انواع شیر از وزن کمتر برخوردار بوده و در عین حال ارزان تر می باشد. شیر پروانه ای مطابق استاندارد api609 طراحی می شود و در مدل های شیر پروانه ای ویفری و شیر پروانه ای لاگ و شیر پروانه ای فلنج دار و شیر پروانه ای بدنه باریک تقسیم بندی می شوند. شیر پروانه ای برای قطع و وصل و کنترل جریان سیال با عملگر اهرم و گیربکس و پنوماتیک و برقی و هیدرولیکی استفاده می شود.
شیرهای پروانه ای علاوه بر دسته بندی بر اساس نوع اتصالات که در بالا اشاره شد، بر اساس موقعیت قرار گیری دیسک به دو دسته شیرهای پروانه ای هم مرکز ( به انگلیسی: Centric ) و خارج مرکز ( Eccentric یا Disc offset ) تقسیم می شوند.
شیرهای پروانه ای خارج مرکز با توجه به تعداد خروج از مرکزیت هایی که دیست دارد به سه حالت دیسک آفست، دابل آفست و تریپل آفست ( double offset, Triple offset ) طبقه بندی می شوند.
آببندی شیرهای خارج مرکز معمولا به صورت فلز به فلز می باشد اما آبندی شیرهای هم مرکز عموما توسط لاستیک صورت می گیرد.