[ویکی اهل البیت] آیت الله حاج شیخ ابوالقاسم قمی، در حدود سال 1280 ق در بیت علم و فضیلت زاده شد. پدرش مرحوم شیخ ملا محمدتقی هم یکی از افاضل قم بوده است. البته سال ولادتش، در جایی تصریح نشده است، اما از آنجا که در سال 1353 ق، در سنین بیش از هفتاد سالگی بدرود حیات گفت پس سال تولدش در حدود 1280 ق بوده است.
مرحوم حاج شیخ ابوالقاسم، دروس مقدماتی و ادبیات و سطوح اولیه را در قم و کاشان و اصفهان نزد حضرات آیات:
سپس در حدود سال 1305 ق، رهسپار نجف اشرف شد و سالیان بسیار باتلاش و کوشش فراوان - همراه با فقر وفاقه و تنگی معیشت و تشتت خیال - در فراگیری علم کوشید. برخی از اساتیدش در نجف عبارت اند از آیات عظام:
وی در نجف، آنقدر کوشید تا به درجه اجتهاد نائل آمد و در همان جا، از علمای بزرگ و فقیهان سترگ و از مروجین شرع مقدس - به گفتار و کردارش - به شمار می رفت. نیز، مرحوم آیت الله حاج شیخ ابوالقاسم قمی به هنگام تحصیل خود در اصفهان و کاشان و نجف از گروهی اجازه روایت اخذ کرد که آن ها عبارتند از آیات عظام:
آیت الله سید موسی شبیری زنجانی به نقل از آقای حاج میرزا مهدی ولایی - یکی از نویسندگان فاضل فهرست کتب خطی کتابخانه آستان قدس - نقل کرده اند، که: زمانی آقای حاج شیخ ابوالقاسم قمی به نجف اشرف مشرف شد و در ضمن سخنانش فرمود: «وضع شما طلبه ها الان خیلی اعیانی و شاهانه است، در زمانی که ما تحصیل می کردیم طلبه های معمولی هفته ای یک نوبت پختنی داشتند و طلبه های اعیان هفته ای دو بار و طلبه های فقیر ماهی یک وعده. در یکی از سال های تحصیلی که دو ماه گوشت نخورده بودم از کنار حجره طلبه ای رد می شدم که دیدم آبگوشت را از درون دیزی، در کاسه می ریزد. بوی آبگوشت که در فضای پیچیده بود پای مرا سست کرد آن طلبه به من تعارف نمود و من قبول نکردم و گفتم: من نهار خورده ام، چون پیش تر خود را با مقداری تربچه سیر کرده بودم».
سال بازگشت او به قم دقیقاً معلوم نیست، اما اگر مدت توقف و زندگی اش را در نجف حدود 30 سال بدانیم، بازگشتش باید در سال 1324 ق بوده باشد. وی در حالی به قم بازگشت که یکی از علمای مشهور و دانشمندان نام آور قمی حوزه نجف به شمار می رفت. ولذا در قم با استقبال بسیار مواجه شد و مردم و طلاب، گرد او جمع شدند و معظم له را پیشوای دینی خود قرار دادند. وی در قم به اقامه جماعت در مسجد امام حسن عسکری علیه السلام و تدریس فقه و اصول، و حل مشکلات مردم پرداخت و خزانه داری نفائس و ضریح و حرم حضرت معصومه سلام الله علیها (که منصب آبا و اجدادی اش بود) بر عهده وی قرار گرفت - تا بدانجا که یکی از القاب مشهورش «خازن الحرم» است - و مردم قم و اطراف آن، تقلید از او را پذیرفتند.
معظم له، در طول سالیان فراوان تدریس فقه شاگردان بسیاری را پروراند. پیش از ورود آیت الله حایری به قم و تأسیس حوزه علمیه (1340 ق/ 1300 ش) عموم شاگردانش را طلاب و فضلای قمی تشکیل می دادند. البته ایشان همه روزه برای برخی از بازاریان باسواد، یک درس مکاسب هم داشتند که مرحوم حاج سید علی بلورفروش و حاج شیخ علی سقط فروش از آن جمله اند و پس از ورود آیت الله حایری هم، بسیاری از شاگردان معظم له به حلقه درسی حاج شیخ ابوالقاسم قمی نیز پیوستند و از او هم بهره بردند.
سبک تدریس ایشان مبتنی بر دقت بسیار و ژرف نگری بود ولذا مسئله ای را که عنوان می کردند، دیر به پایان می رسید و شاگردانش با وی، بسیار به بحث می پرداختند و اکثر روزها، مباحثه بین الاثنینی می شد - و این سبک تدریس میرزای شیرازی نیز بوده است و در پرورش قوه اجتهاد و ملکه استنباط در شاگردان، نقش مؤثری دارد - علم و فضل و دانش گسترده وی در قم تا بدانجا مشهور بود که حتی مرحوم آیت الله حایری در درس اصول خویش به طرح برخی نظرات وی پرداخته و بعضی از آن ها را قبول می کرد.
مرحوم حاج شیخ ابوالقاسم، دروس مقدماتی و ادبیات و سطوح اولیه را در قم و کاشان و اصفهان نزد حضرات آیات:
سپس در حدود سال 1305 ق، رهسپار نجف اشرف شد و سالیان بسیار باتلاش و کوشش فراوان - همراه با فقر وفاقه و تنگی معیشت و تشتت خیال - در فراگیری علم کوشید. برخی از اساتیدش در نجف عبارت اند از آیات عظام:
وی در نجف، آنقدر کوشید تا به درجه اجتهاد نائل آمد و در همان جا، از علمای بزرگ و فقیهان سترگ و از مروجین شرع مقدس - به گفتار و کردارش - به شمار می رفت. نیز، مرحوم آیت الله حاج شیخ ابوالقاسم قمی به هنگام تحصیل خود در اصفهان و کاشان و نجف از گروهی اجازه روایت اخذ کرد که آن ها عبارتند از آیات عظام:
آیت الله سید موسی شبیری زنجانی به نقل از آقای حاج میرزا مهدی ولایی - یکی از نویسندگان فاضل فهرست کتب خطی کتابخانه آستان قدس - نقل کرده اند، که: زمانی آقای حاج شیخ ابوالقاسم قمی به نجف اشرف مشرف شد و در ضمن سخنانش فرمود: «وضع شما طلبه ها الان خیلی اعیانی و شاهانه است، در زمانی که ما تحصیل می کردیم طلبه های معمولی هفته ای یک نوبت پختنی داشتند و طلبه های اعیان هفته ای دو بار و طلبه های فقیر ماهی یک وعده. در یکی از سال های تحصیلی که دو ماه گوشت نخورده بودم از کنار حجره طلبه ای رد می شدم که دیدم آبگوشت را از درون دیزی، در کاسه می ریزد. بوی آبگوشت که در فضای پیچیده بود پای مرا سست کرد آن طلبه به من تعارف نمود و من قبول نکردم و گفتم: من نهار خورده ام، چون پیش تر خود را با مقداری تربچه سیر کرده بودم».
سال بازگشت او به قم دقیقاً معلوم نیست، اما اگر مدت توقف و زندگی اش را در نجف حدود 30 سال بدانیم، بازگشتش باید در سال 1324 ق بوده باشد. وی در حالی به قم بازگشت که یکی از علمای مشهور و دانشمندان نام آور قمی حوزه نجف به شمار می رفت. ولذا در قم با استقبال بسیار مواجه شد و مردم و طلاب، گرد او جمع شدند و معظم له را پیشوای دینی خود قرار دادند. وی در قم به اقامه جماعت در مسجد امام حسن عسکری علیه السلام و تدریس فقه و اصول، و حل مشکلات مردم پرداخت و خزانه داری نفائس و ضریح و حرم حضرت معصومه سلام الله علیها (که منصب آبا و اجدادی اش بود) بر عهده وی قرار گرفت - تا بدانجا که یکی از القاب مشهورش «خازن الحرم» است - و مردم قم و اطراف آن، تقلید از او را پذیرفتند.
معظم له، در طول سالیان فراوان تدریس فقه شاگردان بسیاری را پروراند. پیش از ورود آیت الله حایری به قم و تأسیس حوزه علمیه (1340 ق/ 1300 ش) عموم شاگردانش را طلاب و فضلای قمی تشکیل می دادند. البته ایشان همه روزه برای برخی از بازاریان باسواد، یک درس مکاسب هم داشتند که مرحوم حاج سید علی بلورفروش و حاج شیخ علی سقط فروش از آن جمله اند و پس از ورود آیت الله حایری هم، بسیاری از شاگردان معظم له به حلقه درسی حاج شیخ ابوالقاسم قمی نیز پیوستند و از او هم بهره بردند.
سبک تدریس ایشان مبتنی بر دقت بسیار و ژرف نگری بود ولذا مسئله ای را که عنوان می کردند، دیر به پایان می رسید و شاگردانش با وی، بسیار به بحث می پرداختند و اکثر روزها، مباحثه بین الاثنینی می شد - و این سبک تدریس میرزای شیرازی نیز بوده است و در پرورش قوه اجتهاد و ملکه استنباط در شاگردان، نقش مؤثری دارد - علم و فضل و دانش گسترده وی در قم تا بدانجا مشهور بود که حتی مرحوم آیت الله حایری در درس اصول خویش به طرح برخی نظرات وی پرداخته و بعضی از آن ها را قبول می کرد.
wikiahlb: شیخ_ابوالقاسم_قمى