شکیات

[ویکی فقه] احکام و مسائل مربوط به شک در نماز را شکیات می گویند. از آن در باب صلات بحث کرده‏اند.
بنابر قول به حرمت قطع عمدی نماز- چنان که نظر مشهور است- فراگیری مسائل مربوط به شک و سهو در نماز در حدی که غالباً محل ابتلا میباشد، واجب عقلی است؛
لیکن اگر نمازگزار مطمئن است که دچار شک و سهو نمیشود یا در فرض عدم اطمینان، دچار شک و سهو نشود و یا در صورت ابتلا، بر حسب اتفاق به وظیفه‏اش عمل کند، نمازش صحیح است، هرچند عالم به حکم آن نباشد.

اقسام شک
شک در نماز یا در اصل خواندن آن است، یا در شرایط یا در اجزا و افعال و یا در عدد رکعتهای آن.

← شک در اصل خواندن نماز
شک در عدد رکعتها به دو نوع باطل و صحیح تقسیم میشود.

← شکهای باطل
...

[ویکی شیعه] شَکّیات احکام و وظایف نمازگزار هنگام شک در جزئیات، شرایط، صحت و یا اصل نمازی که خوانده است. به گفته فقیهان دانستن احکام شکیات برای برخی واجب است. از نظر فقیهان شیعه برخی از شک هایی که در حال نماز ایجاد می شود اهمیتی ندارند و نباید به آن ها اعتنا کرد ولی برای برخی دیگر از شک ها وظایفی برای نمازگزار بیان شده است. از نظر فقه شیعه شک کسی که زیاد شک می کند و یا دچار وسواس شده است هیچ اهمیتی ندارد.
شک به معنی برابر بودن دو طرف احتمال (پنجاه، پنجاه) است؛ از این رو، شامل ظنّ (گمان به یک طرف) نمی ‏شود؛ زیرا از نظر فقهی ظن در عدد رکعات حکم علم را دارد. از نظر مشهور فقیهان شیعه، در این مورد تفاوتی میان دو رکعت نخست و دو رکعت آخر نیست. ولی از نظر برخی دیگر از فقها دو رکعت نخست، بلکه در همه نمازهای واجب دو رکعتی و سه رکعتی نمازگزار حتما باید علم به تعداد رکعات داشته باشد و از نظر ایشان ظن تفاوتی با شک ندارد.
در فقه شیعه ظن (گمان و احتمال یک طرف) در نماز معتبر است و تفاوتی میان رکعات و افعال نماز نیست؛ از این رو، ظن به انجام دادن یا ندادن رکوع، به منزله علم به آن است و حکم علم بر آن جاری می‏ شود. بنابر این، چنانچه ظن به انجام ندادن آن داشته باشد، باید پیش از رسیدن به رکن دیگر آن را به جا آورد و اگر بدون انجام آن فعل وارد رکن دیگر شود نماز باطل است.

شَکیّات
احکامی که وظیفۀ نمازگزار را حین تردید معلوم می کند. این احکام، برحسب نوع شک تغییر می کند. شک در نماز بر سه نوع است: شک در خواندن اصل نماز، شک در اجزاء و افعال و شرایط نماز، و شک در رکعات نماز. شک در یک تقسیم بندی دیگر بر سه گونه است: ۱. شک های صحیح: مانند شک در عدد رکعات نماز؛ نمازگزار کمی تأمل می کند اگر شک او برطرف شد یا به ظن او به یک جانب مستقر شد، بر همان اساس عمل می کند و گرنه طبق دستوراتی که در رساله های عملیه ذکر شده است، رفتار می کند؛ ۲. شک های بی اعتبار: شک هایی که به آن اعتنا نمی شود، ازجمله شکِ بعد از محل، مانند این که کسی در حین رکوع شک کند که حمد را قرائت کرده است یا نه؛ ۳. شک های باطل کنندۀ نماز. احکام هریک از شکّیات در رساله های عملیه آمده است.