شهرستان کنگان

شهرستان کَنگان یکی از شهرستان های استان بوشهر در جنوب ایران است. مرکز این شهرستان، شهر بندر کنگان است.
سایت ۲ منطقه ویژه اقتصادی پارس در این شهرستان واقع است.
شهرستان کنگان شامل ۲ بخش، ۴ دهستان و ۴ شهر به شرح زیر است:
از شرق و شمال شرق به شهرستان جم، شمال غرب به شهرستان دیر، جنوب به شهرستان عسلویه در استان بوشهر و از غرب به خلیج فارس منتهی می گردد.
بندر کنگان در ۲۵ کیلومتری بندر سیراف ( شهر باستانی ایرانی ) قرار دارد و در نوشته های تاریخی از زمان صفویان به این نام خوانده می شود. [ ۲] از محققان تاریخ - جغرافیای خلیج فارس در کتاب از مروارید تا نفت به بررسی بندر کنگان و بندر سیراف در خلیج فارس می پردازد؛ و وجه تسمیه بندر کنگان را مرتبط با نام کهن کنگ و کنگ دز می داند و بندر کنگان را بندری ایرانی و قدیمی از توابع بندر باستانی سیراف قدیم می شمارد که از دوره صفویان در تاریخ ایران و خلیج فارس حیات سیاسی خویش را آغاز کرده است. [ ۳]
شهرستان کنگان یکی از مناطق به دلیل وجود بنادر کهن تاریخی چون بندر باستانی سیراف از تاریخی کهن برخوردار می باشد. حوزه ساحلی خلیج فارس و دریای عمان از دیرباز محل آمد و شد اقوام، قبایل مختلف بوده است که از اطراف و اکناف دنیای قدیم –آسیا و آفریقا به قصد تجارت و سیاحت و سیاست به این خطه سفر می نموده اند، منطقه کنگان نیز از این ویژگی برخوردار بوده است و مردان این سامان به لحاظ موقعیت جغرافیایی صیاد و دریانورد بوده اند. میرزا حسن فسایی در کتاب فارسنامه ناصری چنین می نویسد: «بلوک کنگان از گرمسیر است فارس از جنوب شیراز است. در ازای آن از نخل تقی تا قریه بنک سیزده فرسخ و پهنای آن از نیم فرسخ نگذرد. این بندر رشد خود را پس از ویرانی سیراف از اوایل قرن بیستم شروع نمود. سرکنسول فرانسه در بندر بوشهر که از کنگان دیدن نموده است می نویسد: «در بندر کنگان به سال ۱۹۱۱، ( ۲۵۰ ) خانوار زندگی می کردند که حدود ۲۰۰ نفر از این جمعیت یهودی و تعبیر عرب و عجم ( غیر عرب ) بوده اند و عمده تجار و بازرگانان شهر در این دوره یهودی بوده اند. میرزا حسن فسایی در کتاب پیش گفته موقعیت بلوک کنگان و آب و هوای آن را چنین توصیف می کند: کنگان محدود از جهات شرق، شمال به بلوک گله دار و از طرف مغرب و جنوب به دریای فارس، هوای این بلوک از ماه ثور تا میزان ( اردیبهشت تا مهرماه ) گرم و بسیار مرطوب و شکار آن کبک و تیهو و مرغ کبک انجیر است. بعد از جنگ جهانی دوم و مهاجرت یهودیان به فلسطین، لطمه اقتصادی جدیدی نیز به منطقه وارد گردید و گذشته از کاهش جمعیت و سرمایه هنگفنی نیز خارج گردید. با پیشبرد سیاست های جدید رژیم پهلوی در دهه ۴۰ و جایگزینی آرام سرمایه داری وابسته به جای اقتصاد کشاورزی شهر کنگان نیز به دوره جدیدی از شهرنشینی و مناسبات اجتماعی - اقتصادی همراه می گردد. رشد فیزیکی شهر در این مرحله به صورت خطی و به موازات ساحل انجام می پذیرد که خود نشانگر اهمیت صیادی و تجارت خارجی است. رضا طاهری در کتاب از مروارید تا نفت کنگان را جایگزن خورشیف دوان مغولی می داند و می نویسد: «ابن بلخی می گوید: نجیرم و حورشی ( خورشی ) ، نجیرم شهرکی است و حورشی دهی و جمله از اعمال سیراف است و گرمسیر عظیم است. احتمالاً با توجه به این که نجیرم در خورسیف مفظر واقع بوده است و خورسیف یا خورشیف یا حورشی، دهی بوده است در مسیر سیراف به نجیرم ( دیر و بردستان ) و در نزدیکی خور بردستان و بین خور شمال بندر کنگان و بَنَک، به این منطقه خورِ سیف مظفر گفته می شده است. پاول شواتس در بررسی خورشیف می نویسد: این سوی سیراف، خورسیف قرار داشت که احتمالاً همان خورشید است. نجیرم در زمان افول سیراف رونق بیش تری یافت اما این رونق تا سالیان دراز پایدار نبود و نجیرم که بارانداز و بندر کمکی در کنار سیراف بود و بازارچه و کاروان سرا داشت، با تغییر بندر اول ایران از سیراف به کیش و سپس هرمز به بوتهٔ فراموشی سپرده شد. به نظر می رسد جایگزین نجیرم در قرن های ششم و هفتم هجری، خورسیف یا خورشیف شده است. رونق نجیرم در زمان سیراف و آداب فرهنگی و وضعیت اجتماعی آن را می توان به عنوان گوشه ای از تمدن سیراف بررسی کرد و رونق خورشیف را در بازهٔ تاریخی عصر مغول و ایلخانانان؛ و در دورهٔ صفوی کنگان جایگزین خورشیف شد. »[ ۴] در دی ماه ۱۳۹۱ عسلویه با عنوان شهرستانی جدید از شهرستان کنگان جدا گردید.